Τα βακτήρια του εντέρου επηρεάζουν την καθημερινή μας ανταπόκριση στο άγχος και συγχρονίζονται με τον κιρκάδιο ρυθμό
Το έντερό σας ακολουθεί το δικό του καθημερινό πρόγραμμα για να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε το άγχος.
Τα βακτήρια του εντέρου – το οικοσύστημα μικροοργανισμών μέσα μας – επηρεάζουν το πόσο καλά αντιμετωπίζουμε το άγχος, με την επίδρασή τους να αλλάζει στη διάρκεια της ημέρας, σύμφωνα με μια νέα μελέτη σε ζώα.
Η έρευνα έδειξε ότι τα βακτήρια του εντέρου επηρεάζουν την αντίδραση στο άγχος, η οποία συνδέεται με τον φυσικό κύκλο ύπνου και αφύπνισης του σώματος. Η διατάραξη των βακτηρίων του εντέρου στα ποντίκια οδήγησε σε αντιδράσεις άγχους εκτός του κανονικού κιρκάδιου ρυθμού τους.
«Το μικροβίωμα του εντέρου δεν ρυθμίζει μόνο την πέψη και το μεταβολισμό. Παίζει κρίσιμο ρόλο στο πώς αντιδρούμε στο άγχος, και αυτή η ρύθμιση ακολουθεί έναν ακριβή κιρκάδιο ρυθμό», δήλωσε ο John Cryan, πρόεδρος του Τμήματος Ανατομίας & Νευροεπιστήμης στο University College Cork στην Ιρλανδία και κύριος ερευνητής της μελέτης.
Το εσωτερικό ρολόι του σώματός μας, γνωστό ως κιρκάδιος ρυθμός, βοηθά στον έλεγχο πολλών λειτουργιών, συμπεριλαμβανομένων των μοτίβων ύπνου και των επιπέδων ορμονών. Όταν αυτοί οι φυσικοί ρυθμοί χάνουν τον συγχρονισμό τους, μπορεί να προκύψουν προβλήματα υγείας, όπως ψυχικές διαταραχές και διαταραχές διάθεσης.
Η νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε την Τρίτη στο περιοδικό Cell Metabolism, υποδηλώνει ότι η στόχευση των βακτηρίων του εντέρου θα μπορούσε να προσφέρει έναν τρόπο αντιμετώπισης διαταραχών όπως η κατάθλιψη και το άγχος, που συνδέονται συχνά με διαταραχές τόσο του εσωτερικού ρολογιού του σώματος όσο και του συστήματος αντίδρασης στο άγχος.
«Αυτή η μελέτη είναι ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός στην κατανόηση του πώς το μικροβίωμα διαμορφώνει την ψυχική μας υγεία», δήλωσε ο καθηγητής Paul Ross, διευθυντής του APC Microbiome Ireland, σε μια άλλη δήλωση τύπου.
Πώς τα βακτήρια του εντέρου ρυθμίζουν το άγχος
Η μελέτη, που διεξήχθη σε ποντίκια, δείχνει ότι οι ανισορροπίες στα βακτήρια του εντέρου μπορούν να διαταράξουν το εσωτερικό ρολόι του σώματος, προκαλώντας αλλαγές στις αντιδράσεις στο άγχος που μπορεί να συμβάλουν σε ψυχικές παθήσεις. Οι ερευνητές βρήκαν ότι όταν τα βακτήρια του εντέρου μειώθηκαν – είτε με τη χορήγηση αντιβιοτικών σε κανονικά ποντίκια για τη μείωση των βακτηρίων είτε χρησιμοποιώντας άσηπτα ποντίκια χωρίς βακτήρια – οι αντιδράσεις στο άγχος έγιναν υπερδραστήριες σε συγκεκριμένες ώρες της ημέρας. Αυτή η υπερδραστηριότητα συνδέθηκε με διαταραχές στις περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν το άγχος και τους κιρκάδιους ρυθμούς, οδηγώντας σε μη φυσιολογικές αντιδράσεις στο άγχος, αλλαγές στα επίπεδα ορμονών και συμπεριφορά που προσομοίαζε άγχος στα ποντίκια.
Μια θεμελιώδης ανακάλυψη αφορούσε το βακτήριο Limosilactobacillus reuteri (L. reuteri). Αυτό το ευεργετικό βακτήριο, που χρησιμοποιείται συχνά στα προβιοτικά, παρουσιάζει διακυμάνσεις στην αφθονία του κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αυτές οι διακυμάνσεις συνδέθηκαν με την απελευθέρωση ορμονών του άγχους.
Αυτό δείχνει τον ευρύτερο ρόλο των βακτηρίων του εντέρου στη ρύθμιση όχι μόνο της πέψης, αλλά και του άγχους και των κιρκάδιων ρυθμών, σύμφωνα με τους ερευνητές.
Διαταραχές στις ορμόνες του άγχους
Η ερευνητική ομάδα επικεντρώθηκε στην κορτικοστερόνη, μια ορμόνη άγχους στα ποντίκια, παρόμοια με την ανθρώπινη κορτιζόλη. Τα επίπεδα της κορτικοστερόνης φυσιολογικά αυξομειώνονται κατά τη διάρκεια της ημέρας ως μέρος της αντίδρασης του σώματος στο άγχος. Για παράδειγμα, η κορτικοστερόνη κορυφώνεται νωρίς το πρωί καθώς το σώμα προετοιμάζεται για την ημέρα. Ωστόσο, η διαταραχή του μικροβιώματος του εντέρου διατάραξε αυτό το φυσικό πρότυπο.
Σε ποντίκια χωρίς βακτήρια του εντέρου, η συνηθισμένη πρωινή κορύφωση της κορτικοστερόνης μετατοπίστηκε τη νύχτα. Αυτή η μετατόπιση μπορεί να περιορίσει την ικανότητα του σώματος να χειρίζεται το άγχος στις κατάλληλες στιγμές, πιθανώς συμβάλλοντας σε χρόνιο άγχος και άγχος.
Σε ποντίκια που έλαβαν αντιβιοτικά, η κορύφωση της ορμόνης ήταν πιο έντονη από το κανονικό και συνέβαινε σε λάθος στιγμή της ημέρας – κατά τη διάρκεια της «νυχτερινής» περιόδου, όταν το κιρκάδιο σύστημα του σώματος στέλνει σήμα για ανάπαυση. Αυτές οι μη συγχρονισμένες απελευθερώσεις ορμονών θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υπερφόρτωση από άγχος, καθώς οι ορμόνες απελευθερώνονται όταν το σώμα δεν είναι προετοιμασμένο γι’ αυτές.
Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι ένα ανισόρροπο μικροβίωμα του εντέρου μπορεί να αναστατώσει το χρονοδιάγραμμα της αντίδρασης στο άγχος, επιπλέον διαταράσσοντας το εσωτερικό μας ρολόι, σύμφωνα με τους ερευνητές.
«Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία της διατήρησης ενός υγιούς μικροβιώματος, ιδιαίτερα για όσους ζουν στο σημερινό αγχωτικό και γρήγορο περιβάλλον», πρόσθεσε ο Cryan, που είναι επίσης καθηγητής ανατομίας στο University College Cork.
Ο εγκέφαλος και οι διαταραχές του κιρκάδιου ρυθμού
Εκτός από τις ορμονικές αλλαγές, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι ανισορροπίες στο μικροβίωμα του εντέρου επηρέασαν περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται τόσο στη ρύθμιση του άγχους όσο και στους κιρκάδιους ρυθμούς, όπως το μεταιχμιακό σύστημα: τον υποθάλαμο, την αμυγδαλή και τον ιππόκαμπο. Αυτές οι περιοχές ελέγχουν το πώς αντιδρούμε στο άγχος.
«Δείχνοντας ότι τα βακτήρια του εντέρου επηρεάζουν το πώς το σώμα διαχειρίζεται το άγχος στη διάρκεια της ημέρας, βοηθούμε να κατανοηθούν οι μηχανισμοί μέσω των οποίων το μικροβίωμα διαμορφώνει τις αντιδράσεις μας στο περιβάλλον», δήλωσε ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης, Gabriel Tofani, υπογραμμίζοντας τη θεραπευτική δυναμική των ευρημάτων τους.
Οι αντιδράσεις στο άγχος δεν αφορούν μόνο την ένταση του άγχους, αλλά και το πότε και πώς αντιδρά το σώμα σε αυτό. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτό κάνει την χρονική ρύθμιση των ορμονικών προτύπων του άγχους κρίσιμη για την ανάπτυξη θεραπειών που θα μπορούσαν να αποκαταστήσουν την ισορροπία στο σύστημα αντίδρασης στο άγχος, βελτιώνοντας πιθανώς την ψυχική υγεία μέσω της ευθυγράμμισης της θεραπείας με τον φυσικό μας κιρκάδιο ρυθμό.
Το μέλλον των μικροβίων στη θεραπεία
Αυτή η ανακάλυψη ανοίγει δυνατότητες για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας μέσω ψυχοβιοτικών – θεραπειών που βασίζονται σε μικροοργανισμούς και χρησιμοποιούν βακτήρια του εντέρου και άλλους μικροοργανισμούς για να αποκαταστήσουν την ισορροπία στο έντερο και το σύστημα αντίδρασης στο άγχος.
Τα τελευταία χρόνια, το αυτοαναφερόμενο άγχος έχει αυξηθεί. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρεία:
Αυτή η αυξανόμενη τάση άγχους συνδέεται στενά με ψυχικές προκλήσεις. Από τον Οκτώβριο του 2023, περίπου το 33 τοις εκατό των γυναικών και το 24 τοις εκατό των ανδρών ανέφεραν συμπτώματα άγχους. Ταυτόχρονα, περίπου το 23 τοις εκατό των γυναικών και σχεδόν το 22 τοις εκατό των ανδρών ανέφεραν συμπτώματα κατάθλιψης, σύμφωνα με την USAFacts.
Λαμβάνοντας υπόψη την επικράτηση του άγχους και της κατάθλιψης, οι ερευνητές πιστεύουν ότι τα ψυχοβιοτικά θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να διαχειριστούν καλύτερα τις παθήσεις υγείας που σχετίζονται με το άγχος. Συγκεκριμένα, το L. reuteri θα μπορούσε να αποτελέσει στόχο για θεραπείες που αποσκοπούν στην αποκατάσταση ενός υγιούς κιρκάδιου ρυθμού και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας στο άγχος.
«Η δυνατότητα βελτίωσης της ψυχικής υγείας μέσω παρεμβάσεων με βάση το μικροβίωμα είναι πολύ πραγματική», δήλωσε ο Ross, «και αυτή η μελέτη μας φέρνει ένα βήμα πιο κοντά σε αυτόν τον στόχο».
