Τεστ αντοχής για τη διπλωματία: Οι πρώτες άμεσες Ρωσοουκρανικές συνομιλίες από το 2022 ξεκινούν στην Κωνσταντινούπολη

Η σημερινή ημέρα μπορεί να αποδειχθεί καθοριστική για την εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία, καθώς η ρωσική αντιπροσωπεία έφτασε στην Κωνσταντινούπολη για να ξεκινήσουν οι πρώτες απευθείας συνομιλίες με την Ουκρανία από την έναρξη της ρωσικής εισβολής την άνοιξη του 2022. Σύμφωνα με τα ρωσικά κρατικά πρακτορεία Ria Novosti και TASS, το αεροσκάφος που μετέφερε τη ρωσική ομάδα προσγειώθηκε στην τουρκική μητρόπολη το πρωί της Πέμπτης. Αν και η συμμετοχή του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν έχει αποκλειστεί, το Κρεμλίνο επιβεβαίωσε ότι ο ίδιος είχε το βράδυ της Τετάρτης συνάντηση με στελέχη για την προετοιμασία των διαπραγματεύσεων. Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχουν δοθεί σαφείς πληροφορίες για τη μορφή, τη διάρκεια ή το περιεχόμενο της συζήτησης που πρόκειται να διεξαχθεί. Η ρωσική πλευρά ανακοίνωσε μέσω της εκπροσώπου του Υπουργείου Εξωτερικών, Μαρίας Ζαχάροβα, ότι η έναρξη των συνομιλιών μετατίθεται για το δεύτερο μισό της ημέρας, έπειτα από αίτημα της τουρκικής κυβέρνησης. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει το περίπλοκο διπλωματικό σκηνικό και τον εύθραυστο χαρακτήρα της προσπάθειας επανέναρξης ουσιαστικού διαλόγου μεταξύ των δύο εμπόλεμων πλευρών.

Λίγο μετά τις 11 το βράδυ ώρα Μόσχας, στις 14 Μαΐου, το Κρεμλίνο έδωσε στη δημοσιότητα τα ονόματα εκείνων που επέλεξε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν να εκπροσωπήσουν τη Ρωσία στις κρίσιμες ειρηνευτικές συνομιλίες με την Ουκρανία στην Κωνσταντινούπολη. Η σύνθεση της αποστολής αντανακλά τη σημασία που αποδίδει η Μόσχα στην επανεκκίνηση του διαλόγου, παρά την απουσία του ίδιου του Πούτιν από τη διαδικασία.

Επικεφαλής της ρωσικής αντιπροσωπείας είναι ο Βλαντίμιρ Μεντίνσκι, σύμβουλος του Κρεμλίνου, ο οποίος αναλαμβάνει να οδηγήσει τις συνομιλίες εκ μέρους της ρωσικής πλευράς. Ο Μεντίνσκι θεωρείται στενός συνεργάτης του Ρώσου προέδρου, με προηγούμενη εμπλοκή σε διαπραγματεύσεις στο παρελθόν, και η επιλογή του φανερώνει πρόθεση διατήρησης πολιτικού ελέγχου επί των διαβουλεύσεων.

Η δημοσιοποίηση της ομάδας λίγο πριν από την αναχώρησή της προσδίδει έναν επείγοντα χαρακτήρα στην αποστολή, ενώ δείχνει και το υψηλό επίπεδο προετοιμασίας που επιχειρείται από το Κρεμλίνο ενόψει των συνομιλιών με την Ουκρανία.

Επικεφαλής είναι ο Βλαντίμιρ Μεντίνσκι, γεννημένος στη σοβιετική Ουκρανία και πρώην διαπραγματευτής των αποτυχημένων συνομιλιών του 2022. Απόφοιτος του διπλωματικού MGIMO, είναι σήμερα ένας από τους βασικούς εκφραστές της ιστορικής αφήγησης Πούτιν. Συγγραφέας του νέου σχολικού εγχειριδίου Ιστορίας, προβάλλει την περηφάνια για την ΕΣΣΔ, την πικρία για τη διάλυσή της και τον θαυμασμό για τη «νέα Ρωσία» υπό την ηγεσία του πρώην πράκτορα της KGB. Παράλληλα, προεδρεύει στη Ρωσική Στρατιωτική Λέσχη Ιστορίας, θεσμό με έντονα υπερπατριωτικά χαρακτηριστικά.

Στην ομάδα συμμετέχει επίσης ο Μιχαήλ Γκαλούζιν, υφυπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για τις σχέσεις με την Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών, τον χώρο των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών. Απόφοιτος του Ινστιτούτου Ασιατικών και Αφρικανικών Μελετών της Μόσχας, μιλάει άπταιστα ιαπωνικά και αγγλικά, στοιχείο που ενισχύει το διπλωματικό του προφίλ.

Ιδιαίτερο βάρος δίνει η παρουσία του Ιγκόρ Κοστιούκοφ, επικεφαλής της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών GRU, σήμερα γνωστής και ως GU. Ο πρώτος αξιωματικός του πολεμικού ναυτικού που ανέλαβε τη διεύθυνση της υπηρεσίας, έχει τη φήμη σκληροπυρηνικού και κινείται στις σκιές της στρατηγικής ασφάλειας της Ρωσίας.

Ο Αλεξάντρ Φόμιν, υφυπουργός Άμυνας, είναι γνώριμος των συνομιλιών, καθώς είχε λάβει μέρος και στις επαφές του 2022. Ανήκει στους τεχνοκράτες του στρατιωτικού μηχανισμού που ενισχύουν την επιρροή του Υπουργείου Άμυνας στην εξωτερική πολιτική.

Τέλος, στον κατάλογο που ενέκρινε ο Πούτιν περιλαμβάνεται και ο Αλεξάντρ Ζόριν, πρώτος αναπληρωτής επικεφαλής πληροφοριών της διεύθυνσης του Γενικού Επιτελείου, στέλεχος με άμεση πρόσβαση στον πυρήνα της στρατιωτικής πληροφόρησης.

Η σύνθεση της αντιπροσωπείας δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών: η Ρωσία προσέρχεται στις συνομιλίες χωρίς ψευδαισθήσεις, με πυρήνα την ασφάλεια, τη σκληρή ισχύ και τη στρατηγική εποπτεία.

Μεταξύ αυτών, ένας ακόμα αξιωματούχος που γεννήθηκε στην τότε σοβιετική Ουκρανία και διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στην παρέμβαση της Ρωσίας στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, όπου ήταν γνωστός για τις προσπάθειές του να φέρει κοντά αντίπαλες φατρίες. Η παρουσία του στη νέα διαπραγματευτική ομάδα φέρνει την αύρα ενός πραγματιστή διαχειριστή συγκρούσεων, με εμπειρία σε δύσκολα και πολύπλοκα μέτωπα.

Η Γελένα Ποντομπρεγέφσκαγια, αναπληρώτρια επικεφαλής της διεύθυνσης του Κρεμλίνου για την ανθρωπιστική πολιτική, ενισχύει την εικόνα μιας αντιπροσωπείας που θέλει να εμφανιστεί όχι μόνο στρατιωτικά και διπλωματικά εξοπλισμένη, αλλά και ικανή να χειριστεί ζητήματα «ήπιας ισχύος», όπως η ανθρωπιστική διάσταση του πολέμου.

Ο Αλεξέι Πολίστσουκ, διευθυντής της υπηρεσίας του υπουργείου Εξωτερικών για την Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών (CIS), έχει αρμοδιότητα σε τρεις κρίσιμες χώρες: Ουκρανία, Λευκορωσία και Μολδαβία. Η εμπλοκή του είναι ενδεικτική της γεωπολιτικής συνοχής με την οποία η Μόσχα προσεγγίζει την περιοχή.

Ο Β. Σεβτσόφ, αναπληρωτής επικεφαλής της κύριας διεύθυνσης διεθνούς στρατιωτικής συνεργασίας στο υπουργείο Άμυνας, προσθέτει επιπλέον στρατιωτική ισχύ στην ομάδα, αποτελώντας γέφυρα μεταξύ του στρατιωτικού δόγματος και της διπλωματικής διαπραγμάτευσης.

Με αυτή τη σύνθεση, η ρωσική αντιπροσωπεία εμφανίζεται σαν πολυεργαλείο του Κρεμλίνου: πολιτικοί εγκέφαλοι, πράκτορες στρατηγικής ασφάλειας, διαπραγματευτές πεδίου και ειδικοί ανθρωπιστικών θεμάτων συνθέτουν ένα σκληρό, ελεγχόμενο και απολύτως προετοιμασμένο σχήμα για συνομιλίες που πιθανότατα θα καθορίσουν την επόμενη φάση του πολέμου στην Ουκρανία.

Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, από τη Ντόχα του Κατάρ όπου βρίσκεται στο πλαίσιο περιοδείας στον Κόλπο, άφησε να εννοηθεί πως ενδέχεται να ταξιδέψει αύριο Παρασκευή στην Κωνσταντινούπολη, εφόσον υπάρξει πρόοδος στις συνομιλίες. «Σκεφτόμουν να πάω, αλλά είναι πολύ δύσκολο… Αν συμβεί κάτι, θα πάω την Παρασκευή, εφόσον είναι πρόσφορο», δήλωσε ο Τραμπ, προσθέτοντας με εμφανή επιφύλαξη: «Έχουμε ανθρώπους που διαπραγματεύονται αυτή τη στιγμή. Απλώς ελπίζω η Ρωσία και η Ουκρανία να μπορέσουν να κάνουν κάτι. Πρέπει να σταματήσει».

Την ίδια ώρα, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει προγραμματισμένη συνάντηση στην Άγκυρα με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σύμφωνα με Ουκρανό αξιωματούχο. Η συνάντηση θεωρείται κρίσιμη, καθώς μετά από αυτήν αναμένεται να ληφθούν αποφάσεις για τα επόμενα βήματα στις ειρηνευτικές συνομιλίες. «Ο πρόεδρος ξεκινά την επίσκεψή του στον Ερντογάν στην Άγκυρα και στη συνέχεια θα αποφασίσει τα επόμενα στάδια», δήλωσε ο ίδιος.

Η διπλωματική σκηνή της Ανατολικής Μεσογείου μετατρέπεται πλέον σε κομβικό πεδίο διεθνών εξελίξεων, με κάθε δήλωση και κάθε μετακίνηση να μπορεί να μεταβάλει τη δυναμική των εξελίξεων.