Θάρρος: Οι κίνδυνοι που παίρνετε διαμορφώνουν αυτό που γίνεστε

Θάρρος: Ένα οκτάχρονο αγόρι καθόταν ήρεμα δίπλα στην εξάχρονη αδελφή του, η οποία βρισκόταν σε δωμάτιο νοσοκομείου. Ήταν έτοιμη να πεθάνει από λευχαιμία. Η μόνη της ευκαιρία για να σωθεί ήταν μία μετάγγιση αίματος. Όταν οι γιατροί επιβεβαίωσαν ότι το αίμα του αδελφού ήταν τέλειος συμβατός τύπος, τους ρώτησαν αν θα ήθελε να δωρήσει μία φιάλη αίματος για να σώσει τη ζωή της. Μετά από μια νύχτα σκέψης, συμφώνησε.

Την επόμενη μέρα, τα αδέλφια συνδέθηκαν με ορούς και το αίμα του αγοριού μεταγγίστηκε στο άρρωστο σώμα της αδελφής του. Στη συνέχεια, στη σιωπή που ακολούθησε, το αγόρι γύρισε στον γιατρό και ρώτησε: «Πόσο καιρό θα περάσει μέχρι να αρχίσω να πεθαίνω;»

Αυτή η στιγμή, την οποία αφηγείται η Αμερικανίδα συγγραφέας Άννε Λάμοτ στο βιβλίο της “Bird by Bird”, προέρχεται από μια αληθινή ιστορία που διηγήθηκε ο Τζακ Κόρνφιλντ από το Κέντρο Διαλογισμού Spirit Rock στο Woodacre της Καλιφόρνια, και απεικονίζει το απίστευτο θάρρος και την αθωότητα του παιδιού, το οποίο πίστευε ότι η σωτηρία της αδελφής του θα του κόστιζε τα πάντα.

Αν και λίγοι από εμάς μπορεί να αντιμετωπίσουμε τέτοιες σημαντικές αποφάσεις, η ουσία του θάρρους παραμένει σημαντική στους καθημερινούς μας αγώνες. Το θάρρος εκδηλώνεται όταν προκαλούμε τον εαυτό μας να ξεπεράσουμε τη ζώνη άνεσης, να παραμείνουμε πιστοί στις αξίες μας ή να ακολουθήσουμε νέους δρόμους για αυτοβελτίωση.

Τι είναι το θάρρος;

Η κοινή κατανόηση του θάρρους είναι ότι πρόκειται για δράση μπροστά στον φόβο. Σύμφωνα με την Κύθια Πιούρι, ψυχολόγο και ερευνήτρια του θάρρους, τρία στοιχεία καθορίζουν τις ηρωικές πράξεις: η πρόθεση, ένας ευγενής ή σημαντικός στόχος και κάποιο μέτρο κινδύνου.

Το θάρρος πρέπει να είναι σκόπιμο· δεν μπορεί να είναι τυχαίο· πρέπει να είναι επιλογή του ατόμου, όχι κάτι που του συμβαίνει. Η εθελοντική πράξη πρέπει επίσης να εξυπηρετεί έναν σημαντικό σκοπό. Το να μπεις σε ένα καμένο κτίριο για να σώσεις ένα παιδί – οι περισσότεροι θα το έλεγαν θάρρος. Το να μπεις στις φλόγες για να καταγράψεις ένα βίντεο στο TikTok; Όχι τόσο πολύ.

Όπως είπε η Πιούρι στην εφημερίδα The Epoch Times: «Υπάρχουν κάποιες ενέργειες που θεωρούνται καθολικά καλές ή αξιόλογες».

Ωστόσο, η ίδια τονίζει ότι το θάρρος έχει μια εγγενώς υποκειμενική φύση. Αυτό που για κάποιον μπορεί να φαίνεται ως ένα τρομακτικό άλμα πίστης, για κάποιον άλλο μπορεί να θεωρηθεί ως ένα υπολογισμένο βήμα προς τα εμπρός. Αυτό οδηγεί σε μια διάκριση μεταξύ του “γενικού” και του “προσωπικού” θάρρους.

Αόρατοι κίνδυνοι

Το γενικό θάρρος συχνά περιλαμβάνει έναν σκοπό και κινδύνους που είναι κοινωνικά ή πολιτιστικά αποδεκτοί, όπως πράξεις ηρωισμού σε μια μάχη, οι οποίες χαρακτηρίζονται από αγάλματα και μετάλλια και γιορτάζονται ευρέως.

Αντίθετα, το προσωπικό θάρρος είναι πιο οικείο και προσωπικό. Για έναν δημόσιο ομιλητή, η ομιλία μπροστά σε ένα κοινό είναι μια ρουτίνα χωρίς κινδύνους. Ωστόσο, για έναν ντροπαλό άνθρωπο, το να ανέβει στη σκηνή μπορεί να μοιάζει με το να βάζει τη ζωή του σε κίνδυνο.

Μια επιστολή που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό The Sun και κοινοποιήθηκε από την Πούρι στο έργο της, αποτυπώνει το προσωπικό θάρρος:

«Η 9χρονη κόρη μου είχε κλάψει σπαρακτικά, λέγοντας συνεχώς ότι δεν ήθελε να πάει στο σχολείο επειδή εκείνη την ημέρα θα έδιναν ένα μεγάλο διαγώνισμα Κοινωνικών Σπουδών. Φοβόταν ότι οι μαθησιακές της δυσκολίες θα την εμπόδιζαν και δεν θα μπορούσε ούτε να διαβάσει τις ερωτήσεις, πόσο μάλλον να ξέρει τις απαντήσεις.

Οι φόβοι της μεγάλωναν και την έκαναν σωματικά άρρωστη. Χρειάστηκαν περισσότερες από μία ώρα για να την πείσω να ντυθεί. … Όταν φτάσαμε στο σχολείο, παρακάλεσε να μην την αφήσω να μπεί μέσα: «Δεν μπορώ να το κάνω, μαμά. Δεν μπορώ να δώσω το διαγώνισμα». Φοβόμουν ότι θα έπρεπε να τη σύρω από το αυτοκίνητο, αλλά ξαφνικά σκούπισε τα δάκρυά της, βγήκε και περπάτησε μαζί μου μέχρι την πόρτα. Θαύμασα το θάρρος της. … Θα καταλάβει ποτέ κάποιος πόσο θάρρος χρειάζεται η μικρή μου για να αντιμετωπίσει ένα απλό διαγώνισμα;»

Το κενό θάρρους

Οι εγκέφαλοί μας είναι φυσικά προγραμματισμένοι για αυτοσυντήρηση και συχνά επιλέγουν το οικείο, το προβλέψιμο και το ασφαλές, δήλωσε η Μάργι Ουάρρελ, ειδικός ηγεσίας με διδακτορικό στην ανθρώπινη ανάπτυξη, σε συνέντευξή της στο The Epoch Times. Ωστόσο, η πραγματική ανάπτυξη και η αληθινή μεταμόρφωση ανθούν μέσα στην αβεβαιότητα, στο να ξεπεράσουμε τα όρια που θεωρούμε ότι έχουμε, προτείνει.

Η Ουάρρελ περιγράφει την πρόκληση του να δράσουμε μπροστά στον φόβο ως «κενό θάρρους».

Στο βιβλίο της, The Courage Gap: 5 Steps to Braver Action, η Ουάρρελ αναφέρει διδάγματα από την παιδική της ηλικία. Μεγαλώνοντας σε μια φάρμα γαλακτοπαραγωγής, ήθελε πολύ να ιππεύσει ένα πόνι, αλλά το όνειρό της συνάντησε το φόβο όταν οι γονείς της της έδωσαν τον Ρόμπι, έναν παλιό και επιβλητικό άλογο.

Κάθε μέρα, επέστρεφε στον Ρόμπι, αντιμετωπίζοντας την ανησυχία και τον φόβο της αποτυχίας. Η διαδικασία δεν ήταν λαμπερή – απλά επαναλαμβανόμενες προσπάθειες, απογοήτευση και μικρές νίκες. Τελικά, ο φόβος που κάποτε την κατακυρίευε άρχισε να χαλαρώνει, αντικαθιστώντας το από αυτοπεποίθηση και ελευθερία.

«Η ανάπτυξη και η άνεση δεν μπορούν να ιππεύσουν το ίδιο άλογο», έγραψε. Η προηγούμενη έρευνα της Πούρι ενισχύει την άποψη ότι όταν οι άνθρωποι ενεργούν με θάρρος, ο φόβος μειώνεται και η αυτοπεποίθηση αυξάνεται.

Το θάρρος αποδίδει

Η Μάργι Ουάρρελ υποστηρίζει ότι η διάθεση να αντιμετωπίσουμε τον κίνδυνο παρά την αβεβαιότητα μπορεί να καθορίσει ολόκληρη την πορεία μας, καθώς η επιτυχία στη ζωή είναι ανάλογη με τη διάθεση να βγούμε από τη ζώνη άνεσης μας.

«Το [κενό θάρρους]», είπε, «είναι η απόσταση μεταξύ του ποιοι είμαστε και του ποιοι θα μπορούσαμε να είμαστε αν εξασκούσαμε συνεχώς το θάρρος.»

Βραχυπρόθεσμα, η αποφυγή κινδύνου φαίνεται ασφαλής. Μακροπρόθεσμα, όμως, μας περιορίζει, περιορίζοντας το δυναμικό και την ελευθερία μας.

Το θάρρος φέρνει μετρήσιμα οφέλη

Το θάρρος φέρνει μετρήσιμα κέρδη. Μελέτες των επιχειρηματιών δείχνουν ότι το θάρρος συνεισφέρει σε υψηλότερα επίπεδα ψυχολογικού κεφαλαίου (PsyCap)—μια μείξη εμπιστοσύνης, ελπίδας, αισιοδοξίας και ανθεκτικότητας.

Ερευνητές έχουν καταγράψει ότι οι επιχειρηματίες που επιδεικνύουν θάρρος και, ως αποτέλεσμα, έχουν υψηλότερο PsyCap, αναφέρουν σημαντικά μεγαλύτερη ικανοποίηση, ακόμη και εν μέσω των αβέβαιων στοιχείων της επιχειρηματικότητας. Επιπλέον, αυτοί οι επιχειρηματίες βιώνουν χαμηλότερα επίπεδα άγχους και ανησυχίας σε σχέση με τον μέσο πληθυσμό.

Αυτό το όφελος δεν περιορίζεται μόνο στους ιδρυτές επιχειρήσεων. Μια μελέτη του 2022 βρήκε ότι το θάρρος αντιστοιχεί σε σχεδόν το ένα τέταρτο των διαφορών στην επαγγελματική απόδοση.

Σύμφωνα με τη μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο European Journal of Investigation in Health, Psychology and Education, το θάρρος βοηθά τους υπαλλήλους να αντιμετωπίσουν προκλήσεις, να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να πάρουν τολμηρές αποφάσεις. Έχει επίσης πλεονεκτήματα σε κοινωνικές καταστάσεις, όπως το να παρέχουν ειλικρινή ανατροφοδότηση ή να αντιμετωπίζουν συγκρούσεις, κάτι που ενισχύει τη συνεργασία και την παραγωγικότητα.

Το θάρρος στη σχολική ζωή

Το θάρρος αποδίδει επίσης οφέλη και στον ακαδημαϊκό τομέα. Σε μια μεγάλη μελέτη με περισσότερους από 7.600 μαθητές γυμνασίου, η συμπεριφορά με θάρρος συσχετίστηκε με καλύτερες ακαδημαϊκές επιδόσεις και μεγαλύτερη επιμονή μπροστά σε δυσκολίες.

Η Σίνθια Πιούρι ορίζει το θάρρος ως «την ανάληψη ενός αξιόλογου κινδύνου». Μοιράστηκε μια ιστορία για μια οικογένεια που σταμάτησε το αυτοκίνητό της σε έναν αυτοκινητόδρομο της Δυτικής Ακτής, κλιμακώνοντας έναν γκρεμό για να ανακτήσει το χαμένο αρκουδάκι του παιδιού τους που είχε πεταχτεί από το παράθυρο.

Αυτό που ξεκίνησε ως ένας φαινομενικά διαχειρίσιμος κίνδυνος σύντομα κλιμακώθηκε, αφήνοντας και τους δύο γονείς εγκλωβισμένους στην άκρη του γκρεμού και απαιτώντας διάσωση με ελικόπτερο. Η αντιληπτή αξία του στόχου (η ανάκτηση του αρκουδάκι) δεν δικαιολογούσε τους πραγματικούς κινδύνους που αναλήφθηκαν. Αυτό αντανακλά μια άλλη διάσταση του θάρρους: Οι στόχοι και οι κίνδυνοι πρέπει να αξιολογούνται προσεκτικά—και συνεχώς—εκ νέου.

Ο Αριστοτέλης περιέγραψε το θάρρος ως τη «χρυσή τομή» ανάμεσα στην δειλία και την απερισκεψία. Το θάρρος, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, δεν σημαίνει μόνο ότι φοβόμαστε σωστά, αλλά και ότι έχουμε αυτοπεποίθηση για τα σωστά πράγματα, με τον σωστό τρόπο και την κατάλληλη στιγμή.

«[Έτσι,] το θάρρος και η σοφία θα πρέπει να είναι καλύτεροι φίλοι», είπε η Πιούρι.

Το θάρρος ως μαθησιακή δεξιότητα

Η Μάργι Ουάρρελ, από την πλευρά της, συνέκρινε το θάρρος με την εκμάθηση ενός σουφλέ ή του πιάνου.

«Είναι μια δεξιότητα που μπορεί να μάθει κανείς και να βελτιώσει μέσω της εξάσκησης, αν και οι πρώτες προσπάθειες μπορεί να φαίνονται τεχνητές», είπε. Για παράδειγμα, αν ο στόχος σου είναι να χάσεις βάρος, το να μπεις σε ένα γυμναστήριο μπορεί να σου προκαλέσει φόβο για την κριτική ή την αμηχανία, και η αναδιοργάνωση του τρόπου ζωής σου για να υποστηρίξεις πιο υγιεινές συνήθειες μπορεί να συνεπάγεται κοινωνικούς και οικονομικούς κινδύνους. Ωστόσο, καθώς ξεπερνάς αυτές τις δυσκολίες, συνειδητοποιείς ότι η επιμονή ανοίγει το δρόμο για την πρόοδο. Ξεκίνα από μικρά βήματα. Ανέλαβε διαχειρίσιμους κινδύνους. Δοκίμασε εκείνη τη νέα συνταγή, κάνε την δύσκολη συζήτηση, πάρε τον λόγο στη συνάντηση, και κάνε αίτηση για εκείνη τη δουλειά που ονειρεύεσαι.

Η Πιούρι ενθαρρύνει να ρωτήσεις τον εαυτό σου: «Γιατί το θέλω αυτό; Τι θα συμβεί αν αναλάβω αυτόν τον κίνδυνο; Αν κοιτάξω πίσω σε ό,τι έχω κάνει, θα είμαι περήφανος γι’ αυτό;»

Με τον καιρό, αυτές οι ενέργειες χτίζουν αυτοπεποίθηση και σαφήνεια, μειώνοντας το άγχος και βοηθώντας μας να διακρίνουμε μεταξύ αυτού που είναι πραγματικά σημαντικό και αυτού που απλώς φαίνεται ελκυστικό. Με τον χρόνο, το θάρρος θα έρθει φυσικά.

Δημιουργία υποστηρικτικής κοινότητας

Η Ουάρρελ προτείνει την καλλιέργεια μιας υποστηρικτικής κοινότητας γύρω από εσένα—ανθρώπους που ενθαρρύνουν την ανάπτυξή σου και γιορτάζουν το θάρρος σου. Η καταγραφή των πράξεων θάρρους σε ένα ημερολόγιο μπορεί να χρησιμεύσει ως απόδειξη της προόδου σου και να αναπτύξει μια «θαρραλέα» ταυτότητα μέσα σου. Όταν βλέπεις τον εαυτό σου ως θρασύ, θα γίνεις ακόμα πιο τολμηρός στη διαδικασία.

Από το διστακτικό παιδί που αντιμετωπίζει μια δοκιμασία, μέχρι τον επιχειρηματία που ανοίγει νέους δρόμους, και το άτομο στο γυμναστήριο που ξεπερνά τα όρια της άνεσης—κάθε βήμα θάρρους γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ της φιλοδοξίας και της πραγματικότητας.

«Η ποιότητα της ζωής σου θα αυξάνεται αναλογικά με το θάρρος που φέρνεις σε κάθε απόφαση», έγραψε η Ουάρρελ.