Το ελληνικό Success Story χωρίς αντίκρισμα

Μια ανάλυση της ιστοσελίδας invezz.com, που ειδικεύεται σε ζητήματα επενδυτικής φύσεως, φωτίζει τα δομικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και αποδομεί το αφήγημα του success story που πολλοί επικαλέστηκαν χωρίς ο μέσος πολίτης να το διαπιστώνει στην καθημερινότητά του.
Όπως επισημαίνει ο μακροοικονομικός αναλυτής Dionysis Partsinevelos, τρία είναι τα κεντρικά σημεία που συγκρούονται με την εικόνα της επιτυχίας: η ελλάδα αποκλίνει από την ευρώπη σε μισθούς, παραγωγικότητα και επενδύσεις, τα περισσότερα κέρδη εισοδήματος κατευθύνονται στο κορυφαίο 10% ενώ η φτώχεια επιδεινώνεται για τους υπόλοιπους, και η χώρα εξακολουθεί να στερείται συνεκτικής οικονομικής στρατηγικής πέρα από τον τουρισμό και τα ακίνητα.

📰 Why Greece’s economy is not a success storyhttps://t.co/ynlO4iT2yt#world

— invezz.com (@InvezzPortal) September 2, 2025

Η ιστορία της ανάκαμψης έχει γίνει κλισέ τον τελευταίο χρόνο, με κυβερνητικούς αξιωματούχους να μιλούν για νέα εποχή και αναλυτές να καταγράφουν δημοσιονομικά πλεονάσματα, αναβαθμίσεις αξιολόγησης και ρεκόρ στον τουρισμό, όμως μια προσεκτική ανάγνωση των δεδομένων δείχνει στάσιμο βιοτικό επίπεδο, καθηλωμένους μισθούς και απουσία ουσιαστικής προόδου.

Τα οικονομικά αδιέξοδα δεν ξεκίνησαν το 2008 αλλά πολύ νωρίτερα, όταν μετά την πτώση της Χούντας τη δεκαετία του 1970 οι διαδοχικές κυβερνήσεις στηρίχθηκαν στον δανεισμό για υποδομές, διόγκωση του δημόσιου τομέα και αυξήσεις μισθών.
Μέχρι την ένταξη στην ευρωζώνη το 2001, το χρέος είχε φτάσει στο 97% του ΑΕΠ και στη συνέχεια διογκώθηκε ακόμη περισσότερο, ενώ η χώρα είχε πλέον απωλέσει βασικά νομισματικά εργαλεία, αφού δεν μπορούσε να υποτιμήσει το νόμισμα ή να τυπώσει χρήμα.
Με το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης οι αγορές πάγωσαν, το ΑΕΠ κατέρρευσε πάνω από 25% την περίοδο 2009–2014, οι συντάξεις μειώθηκαν, η ανεργία εκτινάχθηκε στο 28% και δημόσια περιουσία εκποιήθηκε στο πλαίσιο των διασώσεων.

Έκτοτε, η οικονομική δραστηριότητα στηρίχθηκε δυσανάλογα σε τουρισμό και ακίνητα, τομείς που δεν αυξάνουν την παραγωγικότητα, δεν τροφοδοτούν διατηρήσιμες αυξήσεις μισθών και δεν εγγυώνται βιώσιμη ανάπτυξη, καλύπτοντας προσωρινά την έλλειψη σαφούς οικονομικού μοντέλου, βιομηχανικής βάσης και σχεδίου.

Το διαδεδομένο πολιτικό επιχείρημα ότι τα εισοδήματα αυξάνονται ισχύει μόνο ονομαστικά, γιατί όταν προσαρμοστούν για τον πληθωρισμό η εικόνα μεταβάλλεται.

Έρευνα που αξιοποιεί στοιχεία Elstat και Eurostat καταγράφει ότι για να είναι κάποιος πλουσιότερος από το 50% των ελλήνων χρειάζεται 1.533 ευρώ τον μήνα, ενώ το πλουσιότερο 10% ξεκινά από τα 3.100 ευρώ, επίπεδα που με ευρωπαϊκά κριτήρια παραμένουν χαμηλά σε σύγκριση με χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία.

Την περίοδο 2015–2019, υπό τον ΣΥΡΙΖΑ, τα χαμηλά εισοδήματα εμφάνισαν κέρδη πραγματικού εισοδήματος κυρίως λόγω επιδομάτων, ενώ την περίοδο 2019–2023, υπό τη Νέα Δημοκρατία, τα κέρδη συγκεντρώθηκαν στην κορυφή, με το φτωχότερο 80% να βλέπει αύξηση πραγματικού εισοδήματος κάτω από 1% ετησίως και το πλουσιότερο 10% να ωφελείται περισσότερο, ειδικά μετά το 2022 όταν ο πληθωρισμός χτύπησε έντονα και τα μέτρα μετριασμού δεν αντιστάθμισαν τις απώλειες.
Παρά το ότι η Νέα Δημοκρατία διέθετε περίπου 8 δισ. ευρώ περισσότερους δημοσιονομικούς πόρους ετησίως σε σχέση με τον ΣΥΡΙΖΑ, το μεγαλύτερο μέρος κατευθύνθηκε σε εξυπηρέτηση χρέους, άμυνα και εφάπαξ ενεργειακές επιδοτήσεις, χωρίς διαρθρωτική επίδραση στους πραγματικούς μισθούς.

Η στεγαστική κρίση δεν είναι μόνο πρόβλημα τιμών αλλά πρωτίστως εισοδήματος.
Από το 2015 οι τιμές κατοικιών αυξήθηκαν απότομα και στην Αθήνα η μέση τιμή ανά τετραγωνικό μέτρο έχει ενισχυθεί κατά 88%, όμως η επιβάρυνση δεν θα ήταν ίδια αν τα εισοδήματα είχαν κινηθεί ανάλογα, όπως συνέβη σε χώρες της κεντρικής και ανατολικής ευρώπης όπου η άνοδος τιμών συνοδεύτηκε από μείωση του βάρους για τα νοικοκυριά.
Στην ελλάδα, το 90% των ενοικιαστών χαμηλού εισοδήματος βιώνει άγχος κόστους στέγασης, όταν στις 10 φτωχότερες χώρες της Ε.Ε. το ποσοστό αυτό είναι κάτω από 30%, ενώ ακόμη και στη μεσαία τάξη οι δυσκολίες στέγασης έμειναν κολλημένες στο 15% την περίοδο 2015–2023, την ώρα που στην Ευρώπη υποχωρούσαν.

Η κατάσταση δεν οφείλεται σε ανεπάρκεια προσφοράς, αλλά στο ότι τα εισοδήματα δεν ακολούθησαν, ενώ ο χειρισμός της Airbnb, το πρόγραμμα Golden Visa και το απόθεμα ακινήτων των τραπεζών επιδείνωσαν τις πιέσεις, με τον πληθωρισμό ενοικίων να παραμένει εκτός ελέγχου όταν αλλού έχει σταθεροποιηθεί, οδηγώντας σε μια απορρύθμιση που η κρατική πολιτική δεν διόρθωσε.

Οι πραγματικές επενδύσεις που θα αύξαναν παραγωγικότητα και εξαγωγές δεν έχουν απογειωθεί, καθώς το κεφάλαιο συνεχίζει να ρέει προς ακίνητα και δημόσιες συμβάσεις, με τις βιομηχανικές τοποθετήσεις να παραμένουν στάσιμες.
Σε οικονομίες όπως η Σλοβενία και η Τσεχία, οι επενδύσεις στη μεταποίηση αναβάθμισαν την παραγωγικότητα και τους μισθούς, υπερβαίνοντας την Ελλάδα τόσο σε αγοραστική δύναμη όσο και σε οικονομική πολυπλοκότητα.
Ο Άτλας οικονομικής πολυπλοκότητας του Harvard το επιβεβαιώνει, καθώς η Ελλάδα παράγει λιγότερα αγαθά υψηλής πολυπλοκότητας από οποιοδήποτε άλλο κράτος μέλος της Ε.Ε., ενώ ακόμη και βασικές επεξεργασίες όπως η μετατροπή βαμβακιού σε ύφασμα ανατίθενται εκτός, με τη χώρα να εξάγει πρώτες ύλες και να επανεισάγει τελικά προϊόντα σε πολλαπλάσιο κόστος.
Το πρόβλημα είναι η κατεύθυνση και όχι μόνο η ποσότητα του κεφαλαίου, αφού οι ροές ευνοούν στέγαση και άμυνα αντί για τεχνολογία, εφοδιαστική και ανταγωνιστικούς κλάδους.

Παρά τη ρητορική της ανάκαμψης, η φτώχεια όχι μόνο δεν εξαφανίζεται αλλά αυξάνεται, με την υλική και κοινωνική στέρηση να διατηρείται πολύ πάνω από τους μέσους όρους της Ε.Ε. και από το 2023 να κινείται ανοδικά.
Οι τιμές τροφίμων παραμένουν υψηλές, το «καλάθι του νοικοκυριού» δεν παρήγαγε μετρήσιμο αποτέλεσμα, οι τιμές ενέργειας αυξήθηκαν νωρίτερα και διατηρήθηκαν για μεγαλύτερο διάστημα σε σχέση με την υπόλοιπη ευρώπη, και όταν οι επιδοτήσεις εφαρμόστηκαν η ζημιά είχε ήδη συντελεστεί.
Οι ανεκπλήρωτες ιατρικές ανάγκες επέστρεψαν σε επίπεδα κρίσης, με το 2024 το 12% των ελλήνων να δηλώνει ότι δεν λαμβάνει την αναγκαία φροντίδα, ποσοστό πέντε φορές πάνω από τον μέσο όρο της Ε.Ε., ενώ και οι δείκτες εγκληματικότητας δείχνουν εκ νέου ανοδική τάση.

Η συνολική εικόνα παραπέμπει σε απόκλιση από την ευρώπη σε κάθε κρίσιμο δείκτη μακροχρόνιας ευημερίας, από την παραγωγικότητα και την αύξηση εισοδήματος έως τον προσανατολισμό των επενδύσεων, την ποιότητα των δημόσιων υπηρεσιών και το ανθρώπινο κεφάλαιο, με την αφήγηση της «ιστορίας επιτυχίας» να επιβιώνει χάρη στον χαμηλό πήχη και σε επιλεκτικές μετρήσεις.
Πρόκειται για κρίση επιλογών, καθώς η ελλάδα διέθεσε περισσότερους πόρους, περισσότερο χρόνο και περισσότερη στήριξη από σχεδόν κάθε άλλη χώρα της σύγχρονης ιστορίας, χωρίς να τους μετατρέψει σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που αλλάζουν την παραγωγική βάση.
Αν αυτό δεν αλλάξει, η χώρα όχι μόνο θα μείνει πίσω αλλά κινδυνεύει να καταστεί άσχετη στο ευρωπαϊκό οικονομικό τοπίο, με τα πακέτα διάσωσης να ανήκουν στο παρελθόν και την ευθύνη της ανάταξης να βαραίνει πλέον εξ ολοκλήρου την ίδια.