Το φέρι μπόουτ που κόλλησε στα Νέα Στύρα και η «τυφλή» επιτήρηση των θαλασσών

Η ανυπαρξία ενός τεχνολογικά σύγχρονου Εθνικού Συστήματος Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Επιτήρησης (ΕΣΟΘΕ) αναδείχτηκε, χωρίς δυσάρεστες συνέπειες ευτυχώς, από το ατύχημα του μικρού φέρι μπόουτ «Παναγία Παραβουνιώτισσα» ανοιχτά από τα Νέα Στύρα της Εύβοιας. Όπως φάνηκε από τις επίσημες ανακοινώσεις του Υπουργείου Ναυτιλίας και μαρτυρίες, το Ενιαίο Κέντρο Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (ΕΚΣΕΔ) — το επιτελικό κέντρο που συντονίζει έρευνες και διασώσεις σε ναυτικά και αεροπορικά ατυχήματα — ενημερώθηκε με καθυστέρηση για την προσάραξη του πλοίου από ιδιώτη.

Ευτυχώς, η εγκατάλειψη του πλοίου από τους 104 επιβάτες και κάποιους από το 9μελές πλήρωμα έγινε ομαλά, χωρίς κανέναν τραυματισμό. Σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι καλές καιρικές συνθήκες και η μικρή απόσταση από την ακτή, που έκανε εύκολα αντιληπτή την κατάσταση σε ιδιώτες με βάρκες, οι οποίοι και παρέλαβαν τους επιβάτες. Επίσης, η θέση του πλοίου στη βραχονησίδα απέτρεψε μεγάλη εισροή υδάτων, κρατώντας το στην επιφάνεια μέχρι να αποκολληθεί.

Από τα στοιχεία που έχουν δημοσιοποιηθεί, το φέρι μπόουτ, κατασκευασμένο το 2018 σε ναυπηγείο του Περάματος, προσάραξε στην επισημασμένη βραχονησίδα Γλάρος λίγο μετά τον απόπλου του από τα Νέα Στύρα με προορισμό την Αγία Μαρίνα. Σύμφωνα με το Υπουργείο Ναυτιλίας, το πλοίο απέπλευσε στις 18:30, η προσάραξη συνέβη στις 18:50 και το ΕΚΣΕΔ ενημερώθηκε στις 18:51 από πολίτη.

Ωστόσο, μαρτυρίες επιβατών ανέφεραν ότι η προσάραξη έγινε μετά από περίπου δεκάλεπτο ταξίδι. Ο πρόεδρος της κοινότητας Νέων Στύρων, Νίκος Δρακογιάννης, που έσπευσε με το σκάφος του, δήλωσε ότι ενημερώθηκαν για το συμβάν στις 18:45 και όταν έφτασε, βρισκόταν ήδη άλλος πολίτης με το σκάφος του, ο οποίος είχε μέσα την κόρη και τον γιο του.

Έτσι, για περίπου 10 λεπτά το ΕΚΣΕΔ δεν είχε καμία γνώση για το ατύχημα. Η πρώτη επικοινωνία με τον πλοίαρχο έγινε τηλεφωνικά στις 19:01, ενώ η μετεπιβίβαση επιβατών σε ιδιωτικά σκάφη ξεκίνησε στις 19:10 και το πρώτο πλωτό του Λιμενικού έφτασε στις 19:50. Η καθυστέρηση στην ανταπόκριση προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, με ανακοινώσεις ενώσεων μηχανικών και πληρωμάτων να επισημαίνουν πως η απομάκρυνση των επιβατών πραγματοποιήθηκε από βάρκες ιδιωτών, καθώς άργησε η συνδρομή του λιμενικού. Η κατάσταση αυτή θέτει το εύλογο ερώτημα πώς γίνεται, με την τεχνολογική ανάπτυξη που υπάρχει, το ΕΚΣΕΔ να μην έχει άμεση εικόνα της θαλάσσιας ζώνης.

Αιτία αυτής της «τυφλότητας» είναι ότι ο διαγωνισμός για τον τεχνολογικό εξοπλισμό του ΕΣΟΘΕ — του Εθνικού Συστήματος Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Επιτήρησης, που θα ενίσχυε την προστασία των θαλασσών και των συνόρων — έχει «παγώσει» εδώ και πέντε χρόνια. Το 2020 ο τότε υπουργός Ναυτιλίας, Γιάννης Πλακιωτάκης, είχε ανακοινώσει με ενθουσιασμό την έναρξη της διαδικασίας υλοποίησης του συστήματος, κατηγορώντας την προηγούμενη κυβέρνηση για καθυστερήσεις και υποσχόμενος ότι μέσα σε λίγους μήνες η χώρα θα αποκτήσει ένα σύγχρονο σύστημα επιτήρησης των θαλασσίων συνόρων. Παρά τις υποσχέσεις, πέντε χρόνια μετά δεν έχει ολοκληρωθεί ούτε ο σχετικός διαγωνισμός, παρά τις χρηματοδοτήσεις ύψους 62 εκατ. ευρώ.

Το ΠΑΣΟΚ, με ερώτηση στη Βουλή, σημειώνει ότι η υλοποίηση του ΕΣΟΘΕ είναι απαραίτητη για την προστασία της ανθρώπινης ζωής μέσω της έγκαιρης ανίχνευσης και διάσωσης. Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ σε δική του ερώτηση επισημαίνει ότι το σύστημα μπορεί να προσφέρει συνεχή επιτήρηση και επίγνωση της κατάστασης σε πραγματικό χρόνο, ενισχύοντας την αντιμετώπιση της παράνομης διακίνησης μεταναστών, το λαθρεμπόριο, την παράνομη αλιεία και την κυριαρχία στα θαλάσσια σύνορα. Η απουσία του συστήματος δυσχεραίνει τη διάσωση ανθρώπων που κινδυνεύουν καθημερινά στη θάλασσα, καθώς και επιβατών και πληρωμάτων που μπορεί να βρεθούν σε κίνδυνο ανά πάσα στιγμή.

Εν τω μεταξύ, επιβάτες του φέρι εξέφρασαν παράπονα για τη στάση του πληρώματος μετά την προσάραξη. Μία μαρτυρία ανέφερε ότι οι επιβάτες κατέβηκαν από το καράβι με οικιακή, σιδερένια σκάλα. Δεν υπήρξε καθοδήγηση για να φορέσουν σωσίβια, τα οποία βρήκαν μόνοι τους κάτω από τα καθίσματα, ούτε ενημέρωση για τη διαδικασία εγκατάλειψης του πλοίου. Κάποιοι ανέφεραν ότι δεν ακούστηκαν ανακοινώσεις από τα μεγάφωνα, ενώ άλλοι κατέθεσαν ότι ο καπετάνιος έδωσε οδηγίες να κατέβουν για να μπουν στις βάρκες. Σύμφωνα με νεότερη ανακοίνωση του Υπουργείου Ναυτιλίας, στον πλοίαρχο καταλογίζεται το γεγονός ότι δεν ενημέρωσε έγκαιρα τις αρμόδιες αρχές για την προσάραξη.

Επιπλέον, η μικρή οικογενειακή εταιρεία που διαχειρίζεται το πλοίο, με έδρα την Ερέτρια και που διαθέτει και άλλο μικρό φέρι, δεν έχει προχωρήσει στις απαραίτητες ενέργειες αποκόλλησης και ναυαγιαίρεσης, δημιουργώντας σοβαρό ζήτημα τόσο για την προστασία της περιουσίας των πολιτών όσο και για το θαλάσσιο περιβάλλον.