Ζελένσκι, από ήρωας της Δύσης, σε παρία που οδεύει προς το φινάλε
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο πρόεδρος της Ουκρανίας, υπήρξε για τρία χρόνια το πρόσωπο του διεθνούς αγώνα κατά της ρωσικής επιθετικότητας, με πολλούς να τον θεωρούν τον νέο Τσόρτσιλ. Στην αρχή του πολέμου, η διεθνής κοινότητα, και ιδιαίτερα οι Ηνωμένες Πολιτείες, τον είχαν επαινέσει ως τον ηγέτη που προστάτευε την εδαφική ακεραιότητα και τη δημοκρατία της χώρας του, θέτοντας τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν, σε διπλωματική απομόνωση. Ο Ζελένσκι έγινε το σύμβολο της αντίστασης, της δημοκρατίας και του φιλελευθερισμού, ενώ οι χώρες της Δύσης έσπευσαν να τον στηρίξουν με στρατιωτική και οικονομική βοήθεια. Ωστόσο, αυτή η εικόνα έχει αρχίσει να καταρρέει, και ο Ζελένσκι βρίσκεται τώρα στην ίδια θέση που πριν λίγο καιρό φαινόταν αδιανόητη: αυτή του απομονωμένου ηγέτη που τον έχουν αφήσει έξω από τις κρίσιμες διεθνείς διαπραγματεύσεις και, στην ουσία, τον έχουν απορρίψει.
Η αρχή της αλλαγής στάσης ήρθε με την ανακοίνωση μιας ειρηνικής διάσκεψης στη Σαουδική Αραβία, στην οποία η Ουκρανία δεν προσκλήθηκε, παρά το γεγονός ότι ο πόλεμος διεξάγεται κυρίως στο έδαφός της. Ο Ζελένσκι αντέδρασε έντονα, δηλώνοντας ότι η Ουκρανία «δικαιούται θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων», διότι ο πόλεμος είναι «στην Ουκρανία», και ότι κανείς δεν μπορεί να κάνει συμφωνίες με τον Πούτιν «για εκείνους, χωρίς αυτούς». Η απάντηση, ωστόσο, ήρθε με σιωπή από τη διεθνή κοινότητα, και το γεγονός ότι η Ουκρανία δεν ενημερώθηκε για τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας στο Ριάντ, επισημαίνει την απομάκρυνση του Ζελένσκι από την κεντρική σκηνή των διεθνών εξελίξεων.
Η θέση του Ζελένσκι είναι πλέον εξαιρετικά δύσκολη. Στην αρχή, ο Ουκρανός πρόεδρος είχε την υποστήριξη των ΗΠΑ και άλλων δυτικών συμμάχων, οι οποίοι παρέχουν συνεχώς στρατιωτική βοήθεια και οικονομική στήριξη στην Ουκρανία. Ωστόσο, η διεθνής πολιτική πραγματικότητα, ιδίως με την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στο προσκήνιο, δείχνει ότι οι ΗΠΑ, και ενδεχομένως και άλλες μεγάλες δυνάμεις, βλέπουν πλέον την Ουκρανία ως λιγότερο σημαντική και ως μία χώρα που πρέπει να πληρώσει για τις αμερικανικές δαπάνες στον πόλεμο.
Η πιο ανησυχητική εξέλιξη για τον Ζελένσκι είναι ότι η Ουκρανία φαίνεται να έχει πέσει από το επίκεντρο των διεθνών συμφερόντων. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της μεταστροφής είναι η έκταση των διαπραγματεύσεων και των συμφωνιών που γίνονται χωρίς την παρουσία της Ουκρανίας. Η Ουκρανία, η οποία κάποτε ήταν ο κεντρικός παίκτης, βλέπει την ίδια την επιβίωσή της να διακυβεύεται σε έναν πόλεμο που πλέον αποτελεί ένα εμπόδιο για τις μεγάλες δυνάμεις, αντί για μια προτεραιότητα.
Αν ο Ντόναλντ Τραμπ αρχίσει να αποδέχεται τις περισσότερες από τις απαιτήσεις του Πούτιν για την Ουκρανία, τότε ο Ζελένσκι κινδυνεύει να βρεθεί σε μια κατάσταση όπου δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να συνθηκολογήσει. Ο ίδιος ο Τραμπ έχει επανειλημμένα εκφράσει τη θέση ότι το κόστος για τις ΗΠΑ να συνεχίζουν να στηρίζουν την Ουκρανία είναι υπερβολικό, ενώ η Ρωσία είναι πλέον έτοιμη να διαπραγματευτεί και να επωφεληθεί από την αδυναμία της Ουκρανίας.
Ο Ζελένσκι βρίσκεται, για πρώτη φορά, σε μια θέση όπου η βοήθεια από τους συμμάχους του δεν μπορεί να εξασφαλιστεί απλά μέσω της προώθησης των φιλελεύθερων αξιών και της δημοκρατίας. Το αφήγημα της Ουκρανίας ως παραδείγματος της δυτικής δημοκρατίας δεν έχει πια την ίδια απήχηση, καθώς οι παγκόσμιες δυνάμεις εστιάζουν στην πρακτική πολιτική, στα συμφέροντα και στους πόρους. Η πίστη στην «ανθρωπιστική αποστολή» της Ουκρανίας δεν φαίνεται να έχει καμία αξία πλέον στην αληθινή οικονομία και στις διεθνείς στρατηγικές συμφωνίες, και ο Ζελένσκι το ξέρει πολύ καλά.
Η χώρα του, η Ουκρανία, βρίσκεται τώρα παγιδευμένη μεταξύ των συμφερόντων δύο από τις μεγαλύτερες δυνάμεις του κόσμου: της Ρωσίας και των ΗΠΑ. Και οι δύο χώρες διαπραγματεύονται για την Ουκρανία, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες ή τις επιθυμίες του λαού της Ουκρανίας. Η οικονομική και στρατιωτική βοήθεια που προσέφεραν οι ΗΠΑ στην Ουκρανία προκειμένου να καταπολεμήσει τη ρωσική επιθετικότητα, φαίνεται να αποσκοπούσε σε μεγάλο βαθμό στον έλεγχο των φυσικών πόρων της Ουκρανίας, ιδιαίτερα των σπάνιων γαιών που βρίσκονται στα εδάφη της.
Σύμφωνα με αναφορές, ο Ζελένσκι είχε προτείνει ένα σχέδιο που περιλάμβανε την παραχώρηση φυσικών πόρων της Ουκρανίας στις ΗΠΑ, προκειμένου να εξασφαλίσει οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη. Ωστόσο, αυτή η στρατηγική απέτυχε. Αντί για συνεχιζόμενη βοήθεια, οι ΗΠΑ έχουν πλέον απαιτήσεις: απαιτούν τον ορυκτό πλούτο της Ουκρανίας ως αντάλλαγμα για την «επιστροφή» των δαπανών για στρατιωτική βοήθεια που υποτίθεται ότι ήδη έχουν παραδοθεί στον Ζελένσκι.
Η Αμερική, μέσω του Τραμπ, θέλει να αποζημιώσει τον αμερικανικό λαό για τις δαπάνες που έχουν γίνει στον πόλεμο, και η Ουκρανία καλείται να πληρώσει το τίμημα, προσφέροντας τα φυσικά της αποθέματα. Ο Ζελένσκι, παρά την αρχική του αντίσταση, φαίνεται να αναγκάζεται να συμφωνήσει, καθώς οι επιλογές του εξαντλούνται και οι ΗΠΑ πιέζουν με όρους που δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης.
Ο Ζελένσκι, που πριν ήταν σύμβολο της αντίστασης και της δημοκρατίας, βρίσκεται σήμερα σε μια κατάσταση όπου η Ουκρανία δεν έχει παρά να παραδώσει τις φυσικές της πηγές για να διασφαλίσει την επιβίωση της χώρας του. Πλέον, η Ουκρανία έχει πέσει στη μέγγενη των συμφερόντων των ΗΠΑ και της Ρωσίας, και ο Ζελένσκι έχει καταλήξει από «ήρωας» σε έναν απομονωμένο ηγέτη που δεν έχει άλλη επιλογή από το να υποκύψει στις διεθνείς πιέσεις.
Το μέλλον της Ουκρανίας είναι αβέβαιο. Όπως και η ίδια η Ευρώπη, η Ουκρανία αναμένεται να βρεθεί αντιμέτωπη με τις συνέπειες των επιλογών που έγιναν και των συμφωνιών που γίνονται πίσω από τις πλάτες της.
