Πέρασαν 15 χρόνια από την ημέρα που η Ελλάδα μπήκε επίσημα σε μια νέα, επώδυνη φάση της σύγχρονης ιστορίας της. Ήταν 23 Απριλίου 2010, όταν ο τότε Πρωθυπουργός, Γιώργος Παπανδρέου, απηύθυνε διάγγελμα από το ακριτικό Καστελόριζο, ανακοινώνοντας την ενεργοποίηση του ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης και την υπαγωγή της χώρας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Μια απόφαση που σηματοδότησε την έναρξη της εποχής των Μνημονίων.
Ο Πρωθυπουργός χαρακτήρισε τότε «εθνικά αναγκαία και επιτακτική» την προσφυγή στον μηχανισμό, υποστηρίζοντας ότι αυτή η στρατηγική επιλογή ήταν μονόδρομος. Με την τοποθέτησή του εκείνη, αναγνωρίστηκε ως ο πολιτικός ηγέτης που συνέδεσε το όνομά του με την είσοδο της Ελλάδας στην περίοδο της αυστηρής δημοσιονομικής επιτήρησης και των διαδοχικών πακέτων λιτότητας, τα οποία καθόρισαν την πορεία της χώρας τα επόμενα χρόνια.
Παρά τις αντιδράσεις που προκάλεσε τότε –και εξακολουθούν να προκαλούν μέχρι σήμερα– ο ίδιος παραμένει σταθερός στη θέση του, δηλώνοντας πως δεν θα άλλαζε την επιλογή του. Αναγνωρίζει μόνο ότι υπήρξαν αστοχίες στον τομέα της επικοινωνίας και της πολιτικής προετοιμασίας. Σε μετέπειτα δηλώσεις του, μάλιστα, χαρακτήρισε το Καστελόριζο όχι ως σύμβολο κρίσης, αλλά ως σύμβολο αλλαγής.
Ωστόσο, η εικόνα της επόμενης δεκαπενταετίας καταγράφει μια διαφορετική πραγματικότητα. Η ελληνική κοινωνία υπέστη βαριές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες, με διαδοχικά κύματα μέτρων λιτότητας, ανεργίας, μείωσης των εισοδημάτων και απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων. Ο αρχικός ισχυρισμός ότι η κρίση θα διαρκούσε δύο χρόνια αποδείχθηκε αισιόδοξος και μη ρεαλιστικός, καθώς η χώρα παρέμεινε σε καθεστώς επιτήρησης για σχεδόν μια δεκαετία.
Τα οικονομικά στοιχεία αποτυπώνουν το αποτύπωμα της περιόδου: Η Ελλάδα μπήκε στα Μνημόνια με δημόσιο χρέος 298 δισ. ευρώ (126,8% του ΑΕΠ). Σήμερα, το χρέος υπερβαίνει τα 365 δισ. ευρώ, αντιστοιχώντας σε ποσοστό άνω του 150% του ΑΕΠ – το υψηλότερο στην ευρωζώνη. Παράλληλα, η αγοραστική δύναμη των Ελλήνων εργαζομένων παραμένει η χαμηλότερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπολειπόμενη κατά 30% του μέσου ευρωπαϊκού όρου.
Η πολιτική αστάθεια της περιόδου αντικατοπτρίζεται στις συνεχείς αλλαγές κυβερνήσεων, με το πολιτικό σκηνικό να μετασχηματίζεται ριζικά. Από την έντονη ριζοσπαστικοποίηση του 2012-2014 έως την πολιτική αναδίπλωση του 2015 και την πολυσυζητημένη «έξοδο» από τα Μνημόνια το 2018, η χώρα διήνυσε έναν πολυκύμαντο δρόμο.
Την ίδια στιγμή, ερωτήματα παραμένουν ανοιχτά σχετικά με την απόδοση ευθυνών για τις πολιτικές αποφάσεις που ελήφθησαν εκείνη την κρίσιμη περίοδο. Παρά τις διαχρονικές εξαγγελίες για διαφάνεια και λογοδοσία, ουδείς μέχρι σήμερα έχει οδηγηθεί ενώπιον της Δικαιοσύνης για τις συνέπειες των επιλογών εκείνης της περιόδου.
Δεκαπέντε χρόνια μετά, οι επιπτώσεις της κρίσης εξακολουθούν να επηρεάζουν τη ζωή των πολιτών και τη λειτουργία της οικονομίας. Η 23η Απριλίου 2010 παραμένει ένα καθοριστικό σημείο καμπής για την Ελλάδα, που εξακολουθεί να αναμετριέται με το παρελθόν της, αναζητώντας ταυτόχρονα ένα βιώσιμο μέλλον που δυστυχώς, χρόνο με το χρόνο δείχνει ως ένα όνειρο άπιαστο.
