Ανάγκη για δίκαιη φορολογική πολιτική όχι μόνο στις εξαγγελίες, αλλά στην πράξη

Οι πληροφορίες για τις προθέσεις της κυβέρνησης να ανακοινώσει φοροελαφρύνσεις στη φετινή Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης προκαλούν προσδοκίες, αλλά και εύλογο σκεπτικισμό. Το διάστημα μέχρι τον Σεπτέμβριο είναι μεγάλο και οι συνθήκες, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον, παραμένουν ρευστές. Η πιθανή επιβολή αμερικανικών δασμών και η αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνιστούν παράγοντες που μπορούν να ανατρέψουν τον σχεδιασμό.

Ωστόσο, η συζήτηση για μείωση φόρων, έστω και σε επίπεδο προθέσεων, είναι θετική. Το κρίσιμο ζήτημα όμως είναι το ποιοι φόροι θα μειωθούν. Στις διαρροές που έχουν κυκλοφορήσει, η έμφαση φαίνεται να δίνεται κυρίως στη μείωση άμεσων φόρων – μια σημαντική κίνηση, που όμως δεν αγγίζει το βαθύτερο πρόβλημα: την υπέρμετρη εξάρτηση της χώρας από την έμμεση φορολογία.

Στην Ελλάδα, οι έμμεσοι φόροι – με κυρίαρχο τον ΦΠΑ – αντιστοιχούν περίπου στο 65% των συνολικών φορολογικών εσόδων, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος βρίσκεται γύρω στο 50%. Πρόκειται για μια διαχρονική στρέβλωση που βαθαίνει τις κοινωνικές ανισότητες, καθώς ο ΦΠΑ επιβάλλεται οριζόντια, χωρίς να λαμβάνει υπόψη το εισόδημα του φορολογούμενου. Έτσι, τα νοικοκυριά με χαμηλά ή μεσαία εισοδήματα επιβαρύνονται δυσανάλογα – πληρώνουν δηλαδή το ίδιο ποσοστό φόρου με τα πιο εύπορα στρώματα για βασικά αγαθά όπως τρόφιμα, ρεύμα, καύσιμα.

Η υπερφορολόγηση στην κατανάλωση δεν είναι απλώς άδικη· είναι και αναποτελεσματική σε περιόδους κρίσης, όπως η τρέχουσα που χαρακτηρίζεται από ακρίβεια και αδυναμία αύξησης της αγοραστικής δύναμης. Όταν ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού “μετράει τα λεπτά”, το κράτος δεν μπορεί να συνεχίζει να απομυζά έσοδα μέσα από τον καθημερινό κόπο του πολίτη.

Η επίτευξη του πρωτογενούς πλεονάσματος των 11,4 δισ. ευρώ, σε μεγάλο βαθμό, οφείλεται στη βαριά φορολόγηση μέσω έμμεσων φόρων. Το ερώτημα που προκύπτει είναι: μέχρι πότε; Μέχρι πότε ο Έλληνας πολίτης θα καλείται να καλύψει τα δημοσιονομικά κενά, την ώρα που οι κοινωνικές και εισοδηματικές ανισότητες διευρύνονται;

Αν η κυβέρνηση θέλει πραγματικά να προσφέρει ανάσα στην κοινωνία και να ενισχύσει την εγχώρια αγορά, ο εξορθολογισμός της έμμεσης φορολογίας είναι μονόδρομος. Μείωση των συντελεστών ΦΠΑ σε βασικά είδη διατροφής, στο ρεύμα και στα καύσιμα, θα είχε άμεσο αντίκτυπο στην καθημερινότητα των πολιτών και ταυτόχρονα θετική επίδραση στην κατανάλωση και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Μια δικαιότερη φορολογική πολιτική δεν είναι ζήτημα μόνο κοινωνικής ευαισθησίας – είναι προϋπόθεση για βιώσιμη ανάπτυξη και ουσιαστική ανάκαμψη.