ΑΠΕ: Ψευδαισθήσεις και ρεαλισμός στην ενεργειακή πολιτική της Ελλάδας

Η συζήτηση για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) στην Ελλάδα παραμένει πολωμένη, γεμάτη παραπληροφόρηση και μισές αλήθειες. Συχνά, σε πολιτικά και κοινωνικά φόρα, ακούγεται η φράση ότι «οι ΑΠΕ είναι τσάμπα ρεύμα, γιατί το παράγουμε από τον ήλιο και τον άνεμο, άρα δεν χρειαζόμαστε εισαγωγές φυσικού αερίου». Πόσο κοντά στην πραγματικότητα βρίσκεται όμως αυτή η απλουστευτική διαπίστωση; Η απάντηση είναι ότι κρύβει μια σειρά από ψέματα και παραλείψεις που κοστίζουν ακριβά στον Έλληνα πολίτη.

Καταρχάς, οι ΑΠΕ δεν είναι «τσάμπα». Το γεγονός ότι η ενέργεια προέρχεται από τον ήλιο και τον άνεμο δεν αναιρεί τα κόστη για την κατασκευή, τη λειτουργία και τη συντήρηση των έργων. Οι επενδύσεις σε αιολικά πάρκα και φωτοβολταϊκά δεν χρηματοδοτούνται από τον αέρα: συχνά στηρίζονται σε κρατικές επιδοτήσεις, δηλαδή στα χρήματα των φορολογουμένων, ή σε δάνεια που οι επενδυτές θα αποπληρώσουν μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος. Τα «τσάμπα» ρεύματα μετατρέπονται έτσι σε ακριβές επενδύσεις που φορτώνονται στους πολίτες.

Το δεύτερο πρόβλημα είναι η διαλείπουσα παραγωγή των ΑΠΕ. Η ηλιακή και αιολική ενέργεια παράγεται μόνο όταν λάμπει ο ήλιος ή φυσάει ο άνεμος. Τι γίνεται τη νύχτα ή σε περιόδους άπνοιας; Οι συμβατικές πηγές ενέργειας – φυσικό αέριο, λιγνίτης ή ακόμη και πυρηνική ενέργεια – είναι απαραίτητες για να διασφαλιστεί η συνεχής παροχή ρεύματος. Όσο περισσότερες ΑΠΕ εγκαθίστανται, τόσο αυξάνεται η ανάγκη για υποστήριξη από συμβατικές πηγές, με αποτέλεσμα η ζήτηση για φυσικό αέριο να μεγαλώνει και η τιμή του να εκτοξεύεται, επιβαρύνοντας τον καταναλωτή.

Η υπόθεση των μπαταριών αποθήκευσης φωτίζει ακόμη πιο καθαρά την αδυναμία των ΑΠΕ να παρέχουν σταθερή ενέργεια. Στην Ελλάδα, σχεδιάζεται η εγκατάσταση 900 MW μπαταριών, με επάρκεια μόλις τριών ωρών. Με άλλα λόγια, για κάθε 25.000 MW εγκατεστημένων ΑΠΕ, μόνο 900 MW θα είναι διαθέσιμα όταν ο ήλιος δεν λάμπει και ο άνεμος δεν φυσά. Το υπόλοιπο 24.100 MW παραμένει ανεκμετάλλευτο. Το κόστος αυτής της «αποθήκευσης» υπολογίζεται στα 650 εκατομμύρια ευρώ – και το ερώτημα παραμένει: ποιος θα το πληρώσει; Οι καταναλωτές, όπως πάντα. Επιπλέον, οι χρόνοι φόρτισης και εκφόρτισης των μπαταριών επηρεάζουν τη διαθεσιμότητα και την τιμή της ενέργειας, δημιουργώντας πρόσθετα προβλήματα στη λειτουργία κρίσιμων υποδομών, όπως τα νοσοκομεία.

Η δημόσια υγεία και η εθνική ασφάλεια τίθενται σε σοβαρό κίνδυνο. Με μόλις 900 MW διαθέσιμα για τρεις ώρες, κανένα κρίσιμο σύστημα δεν μπορεί να βασιστεί αποκλειστικά στις ΑΠΕ. Κάθε στιγμή διακοπής μπορεί να αποδειχθεί καταστροφική. Και ενώ οι πολίτες περιορίζονται σε καθημερινές στερήσεις για να πληρώνουν το ακριβό ρεύμα, η κυβέρνηση επιμένει να υπεραπλουστεύει το πρόβλημα, παρουσιάζοντας τις ΑΠΕ ως πανάκεια.

Υπάρχει, όμως, ρεαλιστική και στρατηγική εναλλακτική. Η Ελλάδα διαθέτει εγχώρια κοιτάσματα φυσικού αερίου και πετρελαίου που παραμένουν υποεκμεταλλευμένα. Η εκμετάλλευσή τους μπορεί να προσφέρει έσοδα 250 δισεκατομμυρίων ευρώ τα επόμενα 25 χρόνια, να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και να μειώσει το κόστος ενέργειας για τους πολίτες. Αν αξιοποιηθεί μόλις το 25% των θαλάσσιων κοιτασμάτων στο Ιόνιο και νότια και δυτικά της Κρήτης, η χώρα θα μπορούσε να καλύψει το 15%-20% των ενεργειακών αναγκών της ΕΕ, ενισχύοντας τόσο την ενεργειακή ασφάλεια όσο και τη γεωπολιτική της θέση.

Ο πραγματικός πατριωτισμός δεν είναι να θυσιάσουμε την οικονομική ασφάλεια και τη βιωσιμότητα της χώρας για ιδεοληψίες περί «καθαρής ενέργειας». Πατριωτισμός σημαίνει ρεαλισμός: αξιοποίηση των φυσικών πόρων με τρόπο που εξασφαλίζει ενεργειακή ανεξαρτησία, μειώνει το κόστος για τους πολίτες και ενισχύει τη στρατηγική θέση της χώρας στην περιοχή. Οι ΑΠΕ μπορούν να παίξουν ρόλο, αλλά μόνο ως μέρος ενός ευρύτερου ενεργειακού σχεδίου, όχι ως πανάκεια.

Η «ψευδαίσθηση του τσάμπα ρεύματος» κοστίζει ήδη ακριβά. Οι πολίτες καλούνται να πληρώσουν ακριβές επενδύσεις, ενώ η χώρα παραμένει εξαρτημένη από εισαγόμενο φυσικό αέριο για να καλύψει τις διαλείπουσες ανάγκες. Οι μπαταρίες προσφέρουν ελάχιστη ασφάλεια και πολύ υψηλό κόστος. Και πάνω από όλα, τίθεται σε κίνδυνο η λειτουργία κρίσιμων υποδομών, από νοσοκομεία μέχρι βασικές υπηρεσίες, αν υπάρξει διακοπή.

Είναι καιρός να κατανοήσουμε ότι οι ΑΠΕ δεν είναι πανάκεια. Χρειάζεται ολοκληρωμένο σχέδιο που να συνδυάζει:

• Αξιοποίηση εγχώριων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου.
• Στοχευμένες επενδύσεις σε υποδομές αποθήκευσης ενέργειας.
• Συνδυασμό ΑΠΕ με συμβατικές πηγές για σταθερή και οικονομική παροχή ρεύματος.
• Μακροπρόθεσμο σχεδιασμό για ενεργειακή ασφάλεια και γεωπολιτικά πλεονεκτήματα.

Η ελληνική κοινωνία χρειάζεται έναν ρεαλιστικό ενεργειακό προσανατολισμό, όχι ιδεοληψίες που παρουσιάζουν τις ΑΠΕ ως «τσάμπα» λύση. Η χώρα μπορεί να επιτύχει ενεργειακή ανεξαρτησία και να μειώσει το κόστος ενέργειας για τους πολίτες, αλλά μόνο αν συνδυάσει τις ΑΠΕ με σοβαρή αξιοποίηση των εγχώριων πόρων και στρατηγικό σχεδιασμό.

Στο τέλος, η ουσία είναι απλή: οι ΑΠΕ δεν μπορούν να αντικαταστήσουν από μόνες τους τις συμβατικές πηγές, ούτε να προσφέρουν ενεργειακή ασφάλεια χωρίς σοβαρό ρεαλισμό και επενδύσεις. Η Ελλάδα χρειάζεται πατριωτισμό με ρεαλισμό, όχι ιδεολογικό ακτιβισμό που μετατρέπει τις ενεργειακές ανάγκες σε οικονομικό βάρος και επικίνδυνη ψευδαίσθηση. Το «τσάμπα ρεύμα» δεν υπάρχει. Υπάρχει μόνο η ρεαλιστική στρατηγική για την ενεργειακή ασφάλεια και την οικονομική βιωσιμότητα της χώρας.