Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ ετοιμάζουν «Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης» κατά της Τουρκίας
Δύο γεγονότα που συνέβησαν σχεδόν ταυτόχρονα στη Μαύρη Θάλασσα και την Ανατολική Μεσόγειο υποδεικνύουν ότι η περιοχή εισέρχεται σε μια νέα φάση γεωπολιτικής έντασης και αναδιάταξης ισχύος. Από τη μια, ένα μη επανδρωμένο αεροσκάφος αγνώστου ταυτότητας διέσχισε ανεξέλεγκτα τον τουρκικό εναέριο χώρο, διανύοντας πάνω από 160 χιλιόμετρα και φτάνοντας σε απόσταση μόλις 100 χιλιομέτρων από την Άγκυρα πριν καταρριφθεί.
Από την άλλη, μια υψηλής στρατηγικής σημασίας, μυστική συνάντηση Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ στη Λευκωσία αναδεικνύει την ποιοτική αναβάθμιση της τριμερούς συνεργασίας, με την ανάπτυξη σχεδίων κοινών στρατιωτικών δομών και επιχειρησιακής συνέργειας. Τα δύο αυτά γεγονότα δεν είναι ανεξάρτητα, αλλά συνδέονται με μια ευρύτερη μεταβολή της ισορροπίας δυνάμεων σε Αιγαίο, Ανατολική Μεσόγειο και Μαύρη Θάλασσα.
Στις αρχές Δεκεμβρίου 2025, το UAV εισήλθε στον τουρκικό εναέριο χώρο προερχόμενο από τη Μαύρη Θάλασσα. Αν και εντοπίστηκε με καθυστέρηση, παρέμεινε για περισσότερες από τρεις ώρες στον ουρανό της Τουρκίας, προτού καταρριφθεί από F-16 σε «ασφαλή περιοχή», ώστε να μην κινδυνεύσει ο άμαχος πληθυσμός. Η πορεία του, η διάρκεια παραμονής του στον εναέριο χώρο και η απόσταση από την Άγκυρα εγείρουν σοβαρά ερωτήματα για την ετοιμότητα και την αποτελεσματικότητα της τουρκικής αεράμυνας. Για αρκετές ώρες, η χώρα παρακολουθούσε υπό καθεστώς ανησυχίας ένα «άγνωστο ιπτάμενο αντικείμενο», χωρίς σαφή ταυτοποίηση και χωρίς εξήγηση για την προέλευσή του.
Η Άγκυρα δεν έχει δώσει πλήρη στοιχεία για τον τύπο και τα τεχνικά χαρακτηριστικά του UAV, γεγονός που ενισχύει τις εικασίες ότι πρόκειται για ρωσικής προέλευσης μέσο ή για ενέργεια που εντάσσεται σε ένα ευρύτερο μοτίβο «μηνυμάτων» από τη Μόσχα προς την Τουρκία.
Η τελευταία περίοδος χαρακτηρίζεται από σταδιακή σκλήρυνση των σχέσεων Ρωσίας–Τουρκίας, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες πιέζουν την τουρκική ηγεσία να περιορίσει την εξάρτηση από ρωσική ενέργεια και να απεμπλακεί από τα συστήματα S-400. Παράλληλα, προηγούμενα περιστατικά, όπως ρωσικά πλήγματα σε τουρκικά πλοία και ατυχήματα τουρκικών αεροσκαφών, ενισχύουν την αίσθηση ότι η Μόσχα στέλνει προειδοποιήσεις κάθε φορά που η Άγκυρα εμφανίζεται να συμμορφώνεται προς τις αμερικανικές απαιτήσεις.
Σχεδόν παράλληλα, στη Λευκωσία πραγματοποιήθηκε μια μυστική στρατιωτική συνάντηση μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ, με τη συμμετοχή υψηλόβαθμων στρατιωτικών και αναλυτών. Η μυστικότητα υπογραμμίζει τη σημασία των συζητήσεων, που επικεντρώθηκαν στην εμβάθυνση της στρατιωτικής συνεργασίας, τον σχεδιασμό κοινών ασκήσεων, την αξιολόγηση μορφών εξοπλιστικής σύμπραξης και τη διαμόρφωση σεναρίων χρήσης εναέριου και θαλάσσιου χώρου. Καθοριστικής σημασίας ήταν η παρουσία του αρχηγού της Ισραηλινής Αεροπορίας, στρατηγού Τομέρ Μπαρ, γεγονός που καταδεικνύει τη σημασία που αποδίδει το Τελ Αβίβ στη σχέση με Αθήνα και Λευκωσία, ακόμα και εν μέσω συνεχούς πίεσης σε επιχειρησιακό επίπεδο.
Από ελληνικής πλευράς, η τριμερής δεν αντιμετωπίζεται πλέον ως πολιτική συμμαχία, αλλά ως πλατφόρμα για τη διαμόρφωση κοινών στρατηγικών και επιχειρησιακών δομών. Ένα από τα πιο σημαντικά σενάρια αφορά τη δημιουργία δύναμης ταχείας αντίδρασης 2.500 ανδρών, με 1.000 στρατιώτες από Ελλάδα, 1.000 από Ισραήλ και 500 από την Κυπριακή Δημοκρατία. Η δύναμη θα υποστηρίζεται από αεροπορικές και ναυτικές μονάδες, με ελληνικές φρεγάτες και υποβρύχια και ισραηλινές κορβέτες και υποβρύχια, ενώ η πρόσβαση σε λιμάνια και αεροδρόμια Ρόδου, Κύπρου και Ισραήλ δημιουργεί ένα πλέγμα αμοιβαίας υποστήριξης για την Ανατολική Μεσόγειο.
Κοινός παρονομαστής των κινήσεων αυτών παραμένει η Τουρκία, η οποία με την επιχείρηση «Γαλάζια Πατρίδα» επιδιώκει να διευρύνει το στρατηγικό της αποτύπωμα, αμφισβητώντας δικαιώματα Ελλάδας και Κύπρου σε θαλάσσιες ζώνες και ενεργειακούς πόρους. Οι επαναλαμβανόμενες navtex, η παρουσία ερευνητικών σκαφών όπως τα Yavuz και Fatih και οι συνοδευτικές ναυτικές κινήσεις συγκροτούν ένα καθεστώς διαρκούς πίεσης. Το Ισραήλ παρακολουθεί με αυξανόμενη ανησυχία την πιθανότητα ανάπτυξης τουρκικών UAV στη Βόρεια Κύπρο και τον έλεγχο των θαλάσσιων διαδρόμων προς τη Δύση, ζωτικής σημασίας για τα συμφέροντά του.
Στο πλαίσιο αυτό, η ελληνοκυπριακοϊσραηλινή συνεργασία λειτουργεί ως ουσιαστική απάντηση, προστατεύοντας κρίσιμες υποδομές ενεργειακές, ναυτιλιακές και τηλεπικοινωνιακές, σε μια περιοχή όπου τα συμφέροντα περιφερειακών και μεγάλων δυνάμεων τέμνονται και συγκρούονται. Η Ελλάδα, παράλληλα, προχωρά σε πρόγραμμα εκσυγχρονισμού 28 δισ. ευρώ έως το 2036, με ενίσχυση πολυστρωματικού συστήματος αντιαεροπορικής και αντιdrone άμυνας, τον «Αχιλλέα», προϋπολογισμού περίπου 3 δισ. ευρώ. Η συνδυασμένη αξιοποίηση ελληνικής τεχνογνωσίας και ισραηλινών εμπειριών σε UAV, αισθητήρες, κυβερνοάμυνα και κατευθυνόμενα πυρομαχικά δημιουργεί προϋποθέσεις για μια de facto κοινότητα ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Τα δύο αυτά γεγονότα, το UAV στην Τουρκία και η τριμερής στη Λευκωσία, συνδέονται με μια ευρύτερη τάση: τη σταδιακή μετατροπή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μαύρης Θάλασσας σε ενιαίο χώρο ανταγωνισμού. Το UAV μπορεί να θεωρηθεί προειδοποιητικό μήνυμα της Μόσχας προς την Άγκυρα, ενώ η τριμερής δείχνει ότι Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ αντιλαμβάνονται πλέον την Τουρκία ως δομική πρόκληση ασφαλείας που απαιτεί συντονισμένη στρατηγική απάντηση.
Η περαιτέρω εμβάθυνση της συνεργασίας, με κοινές δομές διοίκησης, διαμοιρασμό πληροφοριών και κοινή χρήση υποδομών, μπορεί να αλλάξει ριζικά την αρχιτεκτονική ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκία θα βρεθεί απέναντι σε ένα ουσιαστικό «αντίβαρο» στα νότια και δυτικά, ενώ προς βορρά και ανατολάς θα κληθεί να διαχειριστεί μια ολοένα πιο απαιτητική σχέση με τη Ρωσία. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η περιοχή δεν πρόκειται να επιστρέψει στις ισορροπίες της προηγούμενης δεκαετίας.
