Η τουρκία κλιμακώνει τις προκλήσεις στο Αιγαίο

Η Τουρκία επανέρχεται με επιθετική διάθεση στο Αιγαίο, υιοθετώντας εκ νέου την τακτική των παραβιάσεων και των προκλήσεων που συνδέονται άμεσα με το επεκτατικό της δόγμα, γνωστό ως «Γαλάζια Πατρίδα». Η περίοδος σχετικής ηρεμίας που είχε προηγηθεί φαίνεται πως έχει παρέλθει οριστικά, καθώς από τις αρχές του 2025 οι τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις έχουν επιδοθεί σε ένα μπαράζ ενεργειών, που προκαλούν εύλογη ανησυχία στην Αθήνα και αυξάνουν κατακόρυφα τον κίνδυνο ενός θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο.

Η αναζωπύρωση των τουρκικών ενεργειών, αν και κορυφώθηκε το τελευταίο διάστημα, είχε αρχίσει να διαφαίνεται ήδη από τον Αύγουστο του 2024. Τότε ήταν που το τουρκικό ερευνητικό σκάφος Levoli Relume, συνοδευόμενο από πέντε πολεμικά πλοία, κινήθηκε νότια της Κάσου και της Καρπάθου, παραβιάζοντας τα όρια επιχειρησιακής δικαιοδοσίας της Ελλάδας και σηματοδοτώντας την έναρξη ενός νέου κύκλου έντασης. Έκτοτε, η Άγκυρα έχει προβεί σε σειρά παραβιάσεων, επικεντρωμένων κυρίως στους Κανόνες Εναέριας Κυκλοφορίας (ΚΕΚ) εντός του FIR Αθηνών, επιδιώκοντας να αμφισβητήσει εμπράκτως ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.

Ωστόσο, από την αρχή του 2025 και έπειτα, η τουρκική προκλητικότητα έχει λάβει πιο συστηματικό και έντονο χαρακτήρα. Η ένταση εντείνεται καθημερινά, με τις τουρκικές στρατιωτικές δραστηριότητες να επεκτείνονται και να αποκτούν πιο επιθετικό τόνο, τόσο στον αέρα όσο και στη θάλασσα. Το μήνυμα της Άγκυρας είναι σαφές: όχι μόνο δεν εγκαταλείπει τον στρατηγικό της σχεδιασμό, αλλά επιδιώκει να τον επιβάλει μέσω τετελεσμένων, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στην περιφερειακή σταθερότητα και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Η Τουρκία ακολουθεί μια στοχευμένη και μεθοδική στρατηγική παρενόχλησης στο Αιγαίο, όπως αποτυπώνεται ξεκάθαρα στα επίσημα στοιχεία του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας για το πρώτο τετράμηνο του 2025. Από την 1η Ιανουαρίου έως και το τέλος Απριλίου, παρατηρείται έντονη αεροπορική δραστηριότητα, με συνεχείς παραβάσεις των διεθνών κανόνων πτήσης και του ελληνικού εναέριου χώρου. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: 179 παραβάσεις των Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας (ΚΕΚ) στο FIR Αθηνών, κατά παράβαση των κανονισμών του ICAO, 79 παραβιάσεις του Εθνικού Εναέριου Χώρου, καθώς και άλλες 7 μόνο για τον μήνα Μάιο, όλες επικεντρωμένες στο νοτιοανατολικό Αιγαίο.

Στις επιχειρήσεις αυτές συμμετείχαν συνολικά 96 τουρκικά στρατιωτικά αεροσκάφη, κυρίως UAV και αεροσκάφη ηλεκτρονικών αποστολών τύπου CN-235, δείγμα της έμφασης που δίνει η Άγκυρα στις επιχειρήσεις συλλογής πληροφοριών και επιτήρησης. Αν και δεν έχουν καταγραφεί εμπλοκές ούτε υπερπτήσεις πάνω από ελληνικό έδαφος, η τακτική αυτή ερμηνεύεται ως μια στρατηγική παρενόχλησης «χαμηλής έντασης» — ένας υπολογισμένος σχεδιασμός με στόχο τη συνεχή πίεση χωρίς να οδηγηθεί η κατάσταση σε άμεση στρατιωτική κλιμάκωση.

Το πρώτο σήμα αυτής της γραμμής δόθηκε ήδη από τον Ιανουάριο, με σαφή πρόθεση να διατηρηθεί το Αιγαίο σε ένα καθεστώς μόνιμης αμφισβήτησης, διατηρώντας την ένταση σε ελεγχόμενο επίπεδο, αλλά με ξεκάθαρο πολιτικοστρατιωτικό μήνυμα. Η Άγκυρα επιλέγει να δοκιμάζει τις ελληνικές αντοχές με τρόπο οργανωμένο και σταθερό, επιδιώκοντας να διαμορφώσει νέα τετελεσμένα μέσω επαναλαμβανόμενων προκλήσεων, που αποσκοπούν περισσότερο στη φθορά παρά στην άμεση σύγκρουση.

Παρά το γεγονός ότι η πρώτη παραβίαση του έτους φάνηκε αρχικά στην Αθήνα ως μεμονωμένο συμβάν, η Τουρκία δεν άργησε να διαψεύσει αυτή την εκτίμηση. Στις 10 Ιανουαρίου, μόλις δέκα ημέρες μετά την αλλαγή του χρόνου, τουρκικό κατασκοπευτικό αεροσκάφος εμφανίστηκε ξανά στο νοτιοανατολικό Αιγαίο, εκτελώντας πολλαπλές παραβιάσεις του Εθνικού Εναέριου Χώρου νοτίως και ανατολικά της Ρόδου. Η επαναλαμβανόμενη παρουσία αυτών των αεροσκαφών δεν άφηνε περιθώρια παρερμηνειών: η Άγκυρα είχε αποφασίσει να επαναφέρει δυναμικά τη στρατηγική της αμφισβήτησης.

Ο Ιανουάριος έκλεισε με 73 παραβάσεις των Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας και 15 παραβιάσεις του ΕΕΧ, ενώ συνολικά συμμετείχαν 45 τουρκικά στρατιωτικά αεροσκάφη, κυρίως UAV και κατασκοπευτικά τύπου CN-235. Η απουσία υπερπτήσεων πάνω από ελληνικό έδαφος δεν αναιρεί την ουσία του προβλήματος. Η Τουρκία φαίνεται να επιλέγει έναν τρόπο εμπλοκής που δεν πυροδοτεί άμεσα κρίση, αλλά διαμορφώνει ένα μόνιμο «γκρίζο» πεδίο, όπου η αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων είναι συνεχής και σκόπιμη.

Πρόκειται για μια τακτική που αποσκοπεί όχι σε άμεση σύγκρουση, αλλά σε σταδιακή φθορά και εμπέδωση μιας νέας, de facto κατάστασης στην περιοχή. Μεθοδικά και επίμονα, η Άγκυρα επαναφέρει στο προσκήνιο το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας», χωρίς να χρειάζεται να περάσει τις κόκκινες γραμμές, αρκούμενη προς το παρόν σε μια στρατηγική έντασης χαμηλής κλίμακας με υψηλό πολιτικό συμβολισμό.

Η τουρκική στρατηγική παρενόχλησης στο Αιγαίο συνέχισε να ξεδιπλώνεται μεθοδικά και κατά το υπόλοιπο πρώτο τετράμηνο του 2025, παρά τις διακυμάνσεις στους αριθμούς των παραβιάσεων. Τον Φεβρουάριο καταγράφηκαν 27 παραβάσεις των Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας και 19 παραβιάσεις του Εθνικού Εναέριου Χώρου, με όλα τα περιστατικά να αφορούν κατασκοπευτικά αεροσκάφη ATR-72 και CN-235. Παρά τη μείωση στον αριθμό των εμπλεκόμενων μέσων σε σχέση με τον Ιανουάριο, η αύξηση στις παραβιάσεις του ΕΕΧ κατέδειξε μια τακτική μετατόπιση: λιγότερες πτήσεις, αλλά πιο επιθετικής φύσης. Η Αθήνα επέλεξε να παρακολουθήσει με ψυχραιμία, χωρίς να υποβαθμίζει τη σημασία των εξελίξεων.

Ο Μάρτιος επιβεβαίωσε ότι η Τουρκία επιμένει στην πίεση, καταγράφοντας 25 παραβιάσεις του ΕΕΧ — τον υψηλότερο αριθμό των τελευταίων δύο ετών. Συνολικά καταγράφηκαν 41 παραβάσεις ΚΕΚ, με 18 τουρκικά στρατιωτικά αεροσκάφη να εισέρχονται στο FIR Αθηνών. Αν και οι εμπλοκές με ελληνικά μαχητικά απουσίασαν για ακόμα έναν μήνα, η ένταση κλιμακώθηκε, δημιουργώντας ένα τοξικό περιβάλλον συνεχούς επιφυλακής. Η Άγκυρα δείχνει αποφασισμένη να διατηρήσει την πίεση σε επίπεδα που δεν προκαλούν ευθεία σύγκρουση, αλλά τροφοδοτούν διαρκή αβεβαιότητα.

Ο Απρίλιος συνέχισε στο ίδιο μοτίβο. Η αεροπορική δραστηριότητα διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα, με τη διαφορά ότι ούτε και αυτόν τον μήνα καταγράφηκαν υπερπτήσεις. Το σκηνικό παραμένει έκρυθμο, με την Τουρκία να υιοθετεί μια γραμμή “έντασης χωρίς ρήξη”, στοχεύοντας στη σταδιακή απονομιμοποίηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων και τη διατήρηση της ατζέντας της «Γαλάζιας Πατρίδας» ως διαρκή πίεση και μοχλό πολιτικοστρατιωτικής επιρροής στην περιοχή.

Κατά τον Απρίλιο, η Τουρκία συνέχισε σταθερά την πολιτική της αεροπορικής παρενόχλησης, με 38 παραβάσεις των Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας (ΚΕΚ) και 13 παραβιάσεις του Εθνικού Εναέριου Χώρου (ΕΕΧ). Συνολικά 18 στρατιωτικά αεροσκάφη συμμετείχαν στις επιχειρήσεις, με κοινό παρονομαστή την πλήρη απουσία υπερπτήσεων και ένοπλων σχηματισμών. Το στοιχείο αυτό είναι κρίσιμο, καθώς επιβεβαιώνει τη μεθοδικότητα του τουρκικού δόγματος: η Άγκυρα βασίζεται σε UAV και ηλεκτρονικά αεροσκάφη αναγνώρισης, επιδιώκοντας να καταγράψει παρουσία και να ασκήσει πίεση χωρίς να προκαλέσει ευθεία στρατιωτική απάντηση.

Το συνολικό αποτύπωμα της τουρκικής δραστηριότητας στο Αιγαίο για το πρώτο τετράμηνο του 2025 σκιαγραφεί με ακρίβεια τη νέα τακτική: σταθερή ένταση, διαρκής αμφισβήτηση, αλλά χωρίς κινήσεις που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε άμεση κλιμάκωση.

Αναλυτικά στοιχεία Ιανουαρίου – Απριλίου 2025:

• Παραβάσεις ΚΕΚ: 179
• Παραβιάσεις ΕΕΧ: 79 (συν 7 καταγεγραμμένες τον Μάιο μέχρι στιγμής)
• Συνολικά εμπλεκόμενα αεροσκάφη: 96
• Είδη μέσων: UAV και αεροσκάφη ηλεκτρονικών αποστολών CN-235/ATR-72
• Εμπλοκές με ελληνικά μαχητικά: Καμία
• Υπερπτήσεις πάνω από ελληνικό έδαφος: Καμία

Ο σχεδιασμός της Άγκυρας είναι ξεκάθαρος: παραμένει σταθερά ενεργή στο Αιγαίο, χρησιμοποιώντας τεχνολογία και παραβιάσεις χαμηλής έντασης για να αμφισβητήσει τις ελληνικές κυριαρχικές αρμοδιότητες, κρατώντας ωστόσο την ένταση εντός «διαχειρίσιμου» πλαισίου. Το μήνυμα είναι σαφές και επίμονο: η Τουρκία δεν υποχωρεί από τη στρατηγική της, αλλά την προσαρμόζει, επιδιώκοντας φθορά και τετελεσμένα μέσω συνεχούς, σιωπηλής πίεσης.

Τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 2025 επιβεβαιώνουν έναν σταθερό και υπολογισμένο σχεδιασμό από την πλευρά της Τουρκίας, με στόχο τη διαρκή αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο, χωρίς να προκαλεί ευθεία στρατιωτική αναμέτρηση. Σύμφωνα με πηγές του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, η Άγκυρα εφαρμόζει μια στρατηγική «διαρκούς παρενόχλησης», αξιοποιώντας κυρίως UAV και αεροσκάφη ηλεκτρονικής επιτήρησης για να διατηρεί πίεση, να συλλέγει πληροφορίες και να καλλιεργεί ένα διαρκές κλίμα αβεβαιότητας.

Αναλυτικά, το πρώτο τετράμηνο του 2025 καταγράφηκαν συνολικά 179 παραβάσεις των Κανόνων Εναέριας Κυκλοφορίας (ΚΕΚ) στο FIR Αθηνών και 79 παραβιάσεις του Εθνικού Εναέριου Χώρου (ΕΕΧ). Τα περιστατικά αυτά προκλήθηκαν από 96 τουρκικά στρατιωτικά αεροσκάφη, με τους μήνες να διαμορφώνονται ως εξής:

• Ιανουάριος: 73 παραβάσεις ΚΕΚ, 15 παραβιάσεις ΕΕΧ, 45 αεροσκάφη
• Φεβρουάριος: 27 παραβάσεις ΚΕΚ, 19 παραβιάσεις ΕΕΧ, 15 αεροσκάφη
• Μάρτιος: 41 παραβάσεις ΚΕΚ, 25 παραβιάσεις ΕΕΧ, 18 αεροσκάφη
• Απρίλιος: 38 παραβάσεις ΚΕΚ, 13 παραβιάσεις ΕΕΧ, 18 αεροσκάφη

Παρά την ένταση, δεν έχει σημειωθεί καμία εμπλοκή με ελληνικά μαχητικά, ούτε υπερπτήσεις πάνω από ελληνικό έδαφος, γεγονός που αποδεικνύει τη σαφή τουρκική επιλογή για αποφυγή ευθείας κλιμάκωσης. Η στρατηγική βασίζεται στην επιβολή «γκρίζων ζωνών» με χαμηλής έντασης αλλά διαρκείς προκλήσεις, που υποχρεώνουν τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις να διατηρούν υψηλό βαθμό επιχειρησιακής ετοιμότητας.

Η Άγκυρα δεν επιδιώκει μια σύγκρουση, αλλά την εμπέδωση μιας διαρκούς πίεσης, με σκοπό την απονομιμοποίηση των ελληνικών θέσεων και τη δημιουργία τετελεσμένων μέσω συνεχών, ελεγχόμενων παρεμβάσεων στον αέρα. Το Αιγαίο παραμένει υπό καθεστώς έντασης, χωρίς να έχει περάσει το σημείο ανάφλεξης — αλλά η ισορροπία δείχνει εύθραυστη.

Η Αθήνα παρακολουθεί με αυξημένη προσοχή και ψυχραιμία την τουρκική στρατηγική στο Αιγαίο, που παρά την απουσία οπλισμένων σχηματισμών ή υπερπτήσεων, συνιστά μια σαφή και μεθοδική πρόκληση. Το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας και η Πολεμική Αεροπορία διατηρούν υψηλό επίπεδο επιχειρησιακής ετοιμότητας, έτοιμοι να παρέμβουν άμεσα σε περίπτωση ανάγκης, αποτρέποντας την εκδήλωση θερμών επεισοδίων.

Σε διπλωματικό επίπεδο, η Ελλάδα δεν αφήνει τίποτα να πέσει κάτω. Με συνεχείς ενημερώσεις προς εταίρους στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, τονίζει πως οι ενέργειες της Τουρκίας συνιστούν υπονόμευση της περιφερειακής σταθερότητας και απειλή για την ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο. Το πρόβλημα πλέον δεν είναι μόνο στρατιωτικό, αλλά και πολιτικό – η Άγκυρα ακολουθεί μια τακτική φθοράς, χωρίς να σηκώνει ένταση σε επίπεδο σύγκρουσης, αλλά πλήττοντας σταθερά τον σχεδιασμό και την ανθεκτικότητα της ελληνικής άμυνας.

Η επιλογή της Τουρκίας να επενδύσει κυρίως σε UAV δεν είναι τυχαία. Πρόκειται για στρατηγική κίνηση που επιτρέπει συνεχή επιτήρηση και παρουσία χωρίς το ρίσκο ανθρώπινων απωλειών, διατηρώντας την ένταση σε διαχειρίσιμα επίπεδα. Αυτό ακριβώς το «χαμηλής έντασης» μοντέλο προβολής ισχύος, είναι που προκαλεί τη μεγαλύτερη φθορά: η Ελλάδα καλείται να απαντά καθημερινά σε τακτικές κινήσεις που δημιουργούν πίεση, αυξάνουν το λειτουργικό κόστος και δοκιμάζουν διαρκώς τα αντανακλαστικά της.

Σύμφωνα με στρατιωτικές πηγές, η πρόκληση δεν είναι μόνο επιχειρησιακή, αλλά και ψυχολογική. Η Άγκυρα παίζει το χαρτί της φθοράς και της συνήθειας, επιχειρώντας να κάνει το «μη φυσιολογικό» να μοιάζει καθημερινότητα. Η απάντηση της Αθήνας σε αυτό το σύνθετο περιβάλλον είναι η διατήρηση της ψυχραιμίας, η ενίσχυση της αποτρεπτικής ισχύος και η ενεργή διπλωματική πίεση με επίκεντρο το Διεθνές Δίκαιο. Αν η Τουρκία συνεχίσει στον ίδιο ρυθμό, το 2025 διαφαίνεται ως χρονιά αυξημένων, «αθόρυβων» προκλήσεων – όχι θεαματικών, αλλά ικανών να παράγουν σταθερή φθορά σε όλα τα επίπεδα.