Αν οι μέχρι τώρα κινητοποιήσεις των αγροτώναντιμετωπίζονταν από την εξουσία, αλλά και από την πλειονότητα της κοινωνίας, ως μια ετήσια κανονικότητα, ως μια «εθιμικού τύπου» πρακτική που ταυτιζόταν με τη χαλαρή περίοδο των αγροτικών εργασιών (συνήθως τον Φεβρουάριο), τότε οι φετινές αγροτικές κινητοποιήσεις, εν μέσω των μηνών Οκτωβρίου–Νοεμβρίου — της πιο κρίσιμης περιόδου για εντατικές εργασίες, προκειμένου να διασφαλιστεί η παραγωγή της επόμενης χρονιάς — αποκαλύπτουν το πλήρες αδιέξοδο και την απελπιστική κατάσταση του αγροτικού κόσμου.
Αναδεικνύουν, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, μέσα στην προϊούσα παρακμή της Ελλάδας και στην αδιανόητη εμμονή στη μη αλλαγή του καταστρεπτικού, παρασιτικού οικονομικού μοντέλου της, το συνεχές και ατιμώρητο «εθνικό έγκλημα»: τις πολιτικές που οδηγούν στο ξεκλήρισμα της μικρομεσαίας αγροτιάς. Μιας αγροτιάς που υπήρξε ο βασικός πυλώνας της ελληνικής περιφέρειας και στυλοβάτης της παραπαίουσας ελληνικής οικονομίας. Χωρίς καμία υπερβολή, έναν αιώνα και πλέον μετά την εξέγερση των αγροτών στο Κιλελέρ για την κατάργηση των τσιφλικιών στη Θεσσαλία και στην υπόλοιπη Ελλάδα, βρισκόμαστε ξανά στο ίδιο αφετηριακό σημείο ενός «εφιαλτικού» κύκλου αναλογικής «νεοκολληγοποίησης» της αγροτικής τάξης.
Το ξέσπασμα του τεράστιου σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕεπιδείνωσε δραματικά τις συνθήκες αυτές. Εκεί όπου τα πάσης φύσεως αρπακτικά της κομματοκρατικής εξουσίας κατασπάραξαν έναν κρίσιμο θεσμό για την αγροτική παραγωγή, αποκαλύπτοντας τον οχετό και τη δυσωδία ενός δύσμορφου τέρατος που ανδρώθηκε από τον συνδυασμό του οικονομικού παρασιτισμού και της νοσηρής κομματοκρατίας, οδηγώντας με μαθηματική ακρίβεια στον κλεπτοκρατισμό.
Πρόκειται για έναν οργανωμένο μηχανισμό «εγκληματικής οργάνωσης», που λειτουργούσε ανενόχλητος επί χρόνια, σύμφωνα με την έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, με τρομακτική όμως διόγκωση και πλήρη διάλυση του ΟΠΕΚΕΠΕ από το 2021 και μετά. Υπάρχουν δραματικές πολιτικές αλλά και ποινικές ευθύνες των διοικήσεων του ΟΠΕΚΕΠΕ των τελευταίων ετών — που άλλαζαν σχεδόν σαν τα πουκάμισα — και των αντίστοιχων υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης, οι οποίοι ανέχθηκαν, αν δεν συμμετείχαν, σε αυτό το δίκτυο προκλητικής κατασπατάλησης ευρωπαϊκών πόρων. Ένα δίκτυο που ήταν γνωστό σε όλους: στις τοπικές κοινωνίες, στις διοικήσεις του οργανισμού, στο υπουργείο και, φυσικά, στο επιτελείο του Μαξίμου.
Ο ΟΠΕΚΕΠΕ αποτελεί απλώς την κορυφή του παγόβουνου. Ανάλογοι κλεπτοκρατικοί μηχανισμοί έχουν στηθεί από διάφορους διαπλεκόμενους «χρυσοκάνθαρους», με τις ευλογίες ή την ανοχή της πολιτικής εξουσίας και της παρασιτικής οικονομικής ολιγαρχίας, που λυμαίνονται απροκάλυπτα το δημόσιο χρήμα. Την ίδια στιγμή που οι οικονομικές ανισότητες γιγαντώνονται και η ελληνική οικονομία συνεχίζει την πορεία της προς τα βράχια, χωρίς κανένα ανταγωνιστικό παραγωγικό πλαίσιο.
Το μείζον ζήτημα είναι ότι οι φανεροί ή αφανείς μηχανισμοί διασπάθισης δημόσιου χρήματος σε κρίσιμους τομείς (γεωργικές ενισχύσεις, ΕΣΠΑ, Ταμείο Ανάκαμψης, δημόσιοι πόροι κ.λπ.) καταλήγουν με αδιαφάνεια στα χέρια μιας μικρής διαπλεκόμενης μερίδας της παρασιτικής οικονομικής ολιγαρχίας. Στην Ελλάδα έχει δημιουργηθεί ένα νέο κοινωνικό στρώμα: των «εισοδηματιών από δημόσιο χρήμα». Αυτή η γενικευμένη κλεπτοκρατία αποτελεί πλέον οργανικό στοιχείο του «επιτελικού κράτους» Μητσοτάκη, ως γνήσια θεραπαινίδα της οικονομικής ολιγαρχίας που λυμαίνεται τον εθνικό πλούτο εις βάρος της πλειοψηφίας του λαού — εις βάρος, τελικά, του παρόντος και του μέλλοντος του Ελληνισμού.
Το αγροτικό πρόβλημα αγγίζει πλέον όλη την Ευρώπη
Και όλα αυτά συμβαίνουν μέσα σε ένα περιβάλλον τεράστιας γεωπολιτικής ρευστότητας και σκληρού οικονομικού ανταγωνισμού μεταξύ των παγκόσμιων πόλων ισχύος, όπου η Ε.Ε. βρίσκεται σε ιδιαίτερα δυσχερή θέση, συνθλιβόμενη στις «γεωπολιτικές μυλόπετρες». Κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει τις πρόσφατες πρωτόγνωρες αγροτικές κινητοποιήσεις σε χώρες του Βορρά, με βασικό αίτημα την ανάκληση των περικοπών στο αγροτικό πετρέλαιο και τη συγκράτηση του κόστους παραγωγής. Ήταν η πιο καθαρή ένδειξη ότι το αγροτικό πρόβλημα αφορά πλέον όλη την Ευρώπη, ως συνέπεια των αυτοχειριακών πολιτικών της ευρωπαϊκής ηγεσίας.
Η Ε.Ε., ως ένας «Δον Κιχώτης» της παγκόσμιας σκηνής, πρωτοστατεί μονομερώς στους περιβαλλοντικούς περιορισμούς, λειτουργώντας ως «χρήσιμος ηλίθιος» της ιστορίας, την ώρα που οι ανταγωνιστικοί πόλοι (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Ινδία, Βραζιλία, Αφρική) δεν εφαρμόζουν ανάλογες δεσμεύσεις. Το αποτέλεσμα είναι η δραματική υποχώρηση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών προϊόντων.
Και αν αυτές οι σκληρές συνθήκες πλήττουν ακόμη και τις πλούσιες αγροτικές οικονομίες του Βορρά, γίνεται εύκολα αντιληπτό πόσο τραγική είναι η κατάσταση στην Ελλάδα. Εδώ όπου οι αγρότες όχι μόνο ασφυκτιούν από το τεράστιο κόστος παραγωγής, αλλά δεν μπορούν καν να εισπράξουν τις επιδοτήσεις τους λόγω των βαθύτατων παθογενειών και σκανδάλων του ΟΠΕΚΕΠΕ — μολονότι οι επιδοτήσεις είναι αυτονόητη προϋπόθεση επιβίωσης, δεδομένου ότι σε παγκόσμιο επίπεδο όλες οι αγροτικές οικονομίες επιδοτούνται.
Ο μνημονιακός «οδοστρωτήρας» είχε ήδη καταφέρει ανεπανόρθωτα πλήγματα στον αγροτικό τομέα, παγιώνοντας συνθήκες έντονης «νεοκολληγοποίησης». Το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής γης είναι υποθηκευμένο στις ορέξεις των σύγχρονων «μεγαλοτσιφλικάδων» — δηλαδή των συστημικών τραπεζών και των κερδοσκοπικών funds, συχνά θυγατρικών τους. Κανείς δεν έχει ασχοληθεί πραγματικά με το τεράστιο σκάνδαλο της πώλησης της Αγροτικής Τράπεζας «αντί πινακίου φακής».
Η ευθύνη των ελληνικών κυβερνήσεων
Αν εξαιρέσει κανείς κάποιες «ανοιξιάτικες λιακάδες» των δεκαετιών του ’70 και του ’80, το «αγροτικό ζήτημα» αποκαλύπτει, όσο τίποτε άλλο, τις βαθιές στρεβλώσεις του ελληνικού περιφερειακού καπιταλισμού και την πλήρη απουσία οποιουδήποτε σοβαρού οράματος αγροτικής ανάπτυξης ήδη από τη σύσταση του ελληνικού κράτους. Διαφορετικά, δεν θα υπήρχε το εντεινόμενο «ελληνικό αγροτικό παράδοξο»: μια κατεξοχήν αγροτική χώρα να είναι ελλειμματική στο αγροτικό ισοζύγιο κατά σχεδόν 7 δισ. ευρώ ετησίως.
Οι ευθύνες των κυβερνήσεων των τελευταίων δεκαετιών είναι τεράστιες. Δεν έπραξαν ούτε το στοιχειωδώς αυτονόητο: να ενισχύσουν στοχευμένα τον πρωτογενή τομέα σε μια περίοδο που η χώρα κατέρρεε. Αντ’ αυτού, αφέθηκε να κυριαρχήσει η πελατειακή λογική, η αναξιοκρατία και η εξάρτηση από την παρασιτική ολιγαρχία.
Η καταστροφή του Daniel στον θεσσαλικό κάμπο θα μπορούσε να αποτελέσει ευκαιρία για ριζική παραγωγική ανασυγκρότηση. Αντ’ αυτού, επικράτησαν μικροκομματικές πρακτικές και πελατειακές εξυπηρετήσεις.
Η κυβέρνηση της ΝΔ φέρει βαρύτατο ιστορικό βάρος για την μη αλλαγή του οικονομικού προτύπου της χώρας. Το μεγαλύτερο μέρος των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης κατευθύνθηκε όχι σε παραγωγικές δομές, αλλά στα κανάλια της παρασιτικής ολιγαρχίας, ενισχύοντας περαιτέρω τον ήδη καταστροφικό παρασιτισμό.
Αποτέλεσμα: η χώρα έχει χάσει πάνω από 30% του ζωικού της κεφαλαίου, ενώ πολλαπλές ασθένειες (ευλογιά, πανώλη κ.λπ.) δεν αντιμετωπίζονται έγκαιρα λόγω της πλήρους διάλυσης των αρμόδιων υπηρεσιών. Αυτές οι πολιτικές αγγίζουν το όριο του «εθνικού εγκλήματος».
Πριν από τον «επιθανάτιο ρόγχο»
Το μεγάλο πρόβλημα δεν είναι μόνο ότι η κυβέρνηση της ΝΔ έχει ουσιαστικά «θάψει» τον πρωτογενή τομέα, αλλά ότι το υπόλοιπο κομματικό σύστημα δεν έχει καταθέσει ούτε μία σοβαρή, ολοκληρωμένη, ρεαλιστική πρόταση για την ανάταξη του αγροτικού τομέα — του μοναδικού τομέα που μπορεί πραγματικά να αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο της χώρας.
Η Ελλάδα χρειάζεται ένα εθνικό στρατηγικό σχέδιο που θα περιλαμβάνει:
σύγχρονες αγροτικές υποδομές
προτεραιότητα σε ποιοτικά και βιολογικά προϊόντα
σύνδεση παραγωγής–μεταποίησης μέσω ισχυρών συνεταιρισμών
συλλογική αξιοποίηση δημόσιας και εκκλησιαστικής γης
δημιουργία κέντρων γενετικού υλικού
αποτροπή της «νεοκολληγοποίησης»
στρατηγική αυτάρκειας στα βασικά διατροφικά προϊόντα
Σε αυτή την ιστορική συγκυρία, η αγροτική τάξη — λίγο πριν τον «επιθανάτιο ρόγχο» της — οφείλει να αποτινάξει την πατροπαράδοτη κομματική χειραγώγηση και να ανακαλύψει εκ νέου τις επαναστατικές ρίζες της, που ξεκινούν από το Κιλελέρ και φτάνουν μέχρι την «Ασκητική» του Νίκου Καζαντζάκη:
«Να λες: εγώ μονάχος θα σώσω τη γη. Αν δεν σωθεί, εγώ θα φταίω».
Μόνο έτσι θα μπορέσει να επαναπροσδιορίσει το καθήκον της απέναντι στον εαυτό της — και απέναντι στην Ελλάδα.
Η πρωτογενής παραγωγή αποτελεί τη βάση της οικονομίας μας.
Πρέπει να στηρίξουμε τους αγρότες μας.#ΝΙΚΗpic.twitter.com/aOU29tUBuZ
