Στην πραγματεία του Politics and the English Language[1], ο Orwell υποστήριξε ότι ακόμη και το 1946 η αγγλική γλώσσα ήταν “με κακό τρόπο”. Υποστηρίζει περαιτέρω ότι η συνεχιζόμενη παρακμή της γλώσσας έχει αναμφισβήτητα πολιτικά και οικονομικά αίτια.
Ο Όργουελ αναφέρει πολλά ζητήματα ως παραδείγματα, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης ακρίβειας, της συνεχώς μεταβαλλόμενης και ξεχασμένης ορολογίας που κάνει το νόημα των λέξεων και των φράσεων να γίνεται ασαφές ή να χάνεται εντελώς και την υπερβολική χρήση παράξενων, ανούσιων ή περιττών λέξεων. Περιγράφει αυτά τα ζητήματα που παρατηρούνται συχνά στην πεζογραφία τόσο του απλού ανθρώπου, όσο και του ακαδημαϊκού, ως απάτες και διαστροφές που κάνουν τη γλώσσα ατημέλητη, ασαφή και δόλια.
Είναι σημαντικό ότι ο Όργουελ κάνει μια ειδική διάκριση για την πολιτική γραφή, η οποία λόγω της συνεχούς προσήλωσής της στη “γραμμή του κόμματος” και την επικρατούσα ορθοδοξία, βρήκε ότι ήταν άψυχη, επαναλαμβανόμενη, αδιάφορη και σχεδόν πάντα εκδιδόταν με έναν αδιάκοπα ρομποτικό τρόπο. Ισχυρίζεται ότι η πολιτική γλώσσα έχει σχεδιαστεί για να κάνει τα ψέματα να ακούγονται αληθινά, τον φόνο αξιοσέβαστο και να δίνει μια στιβαρή εμφάνιση στον κοπανιστό αέρα (Orwell, 1946).
Αυτά τα ζητήματα, σε συνδυασμό με τις παρατηρήσεις του για την πολιτική προπαγάνδα της εποχής του Στάλιν και των Ναζί, οδήγησαν τον Όργουελ να διερευνήσει την ανάπτυξη και τις επιπτώσεις της πολιτικής γλώσσας στο “1984”. Στο βιβλίο του, μεγάλο μέρος της προσπάθειας της κυβέρνησης να αναπτύξει την ελεγχόμενη γλώσσα τους, γνωστή ως “Newspeak”, αποσκοπεί στον έλεγχο της ομιλίας και των σκέψεων μεμονωμένων ανθρώπων και μέσω αυτού του ελέγχου, στον περιορισμό της λανθασμένης σκέψης, που ο Όργουελ περιγράφει ως “έγκλημα σκέψης”. Η Newspeak του Orwell απλοποιεί και περιορίζει το λεξιλόγιο για να περιορίσει σκόπιμα την ικανότητα ενός ατόμου να σκέφτεται κριτικά και να διατυπώνει αντίθετες έννοιες.
Επιπλέον, το Newspeak σκόπιμα καθιστά δύσκολη την αυτοέκφραση, περιορίζοντας ως δυσάρεστη κάθε συζήτηση περί ελεύθερης βούλησης ή ανεξαρτησίας. Αυτό το κάνει περιορίζοντας τον αριθμό των διαθέσιμων λέξεων [2] και σε ορισμένες περιπτώσεις δίνοντας στις λέξεις διαφορετικές έννοιες, ανάλογα με το ποιος μιλάει. Η κυβέρνηση του Όργουελ δημοσιεύει τη Newspeak φαινομενικά για να παράγει σαφήνεια, ενώ σκοπίμως περιορίζει κάθε χρώμα σκέψης και έκφρασης.
Ενώ η γλώσσα αλλάζει φυσικά με την πάροδο του χρόνου [3], τα τελευταία χρόνια έχουμε δει αυξανόμενη προσπάθεια από άτομα και ομάδες στον εντοπισμό, την επισήμανση και στη συνέχεια τη χειραγώγηση της σημασίας των λέξεων, ώστε να ταιριάζουν σε συγκεκριμένες αφηγήσεις με πολιτικά κίνητρα. Από αυτούς, κανένας δεν είναι πιο απροκάλυπτος από τους υποστηρικτές του κινήματος για την ισότητα, τη διαφορετικότητα και την ενσωμάτωση (EDI/DEI), που επιδιώκει σκόπιμα να περιορίσει αυτό που πιστεύουν ότι είναι η εγγενής ετερόδοξη σκέψη μας [4].
Οι υποστηρικτές έχουν επενδύσει πολλά για να κατασκευάσουν και να προωθήσουν τη νεφελώδη έννοια “ρητορική μίσους”, έτσι ώστε, αν το επιθυμεί το άτομο, η ρητορική μίσους μπορεί τώρα να περιλαμβάνει μερικά ή όλα όσα είχαν προηγουμένως περιγραφεί ως:
προσβλητική, βίαιη και μεροληπτική ομιλία ή χειρονομίες, που σε πολλές δικαιοδοσίες απολάμβαναν ήδη νομοθετική προστασία
εκφράσεις εχθρότητας, υποτιμητικά σχόλια, χλευασμό ή σαρκασμό και
προσβλητική γλώσσα και όροι που έχουν περάσει συχνά στην κοινή καθομιλουμένη ως βρισιές και τους οποίους ένα άλλο άτομο μπορεί να ισχυριστεί ότι τους βρίσκει προσβλητικούς (Jay, 2023)
Οι δύο τελευταίες ομάδες συχνά χλευάζονται συλλογικά ως “βλαβερά λόγια”. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δύο ετών, αυτός ο όρος “ρητορική μίσους” της Newspeak έχει κατοχυρωθεί στη νομοθεσία και, χωρίς ορισμό, εμφανίζεται στη νομοθεσία για την ασφάλεια στο διαδίκτυο τόσο της Αυστραλίας, όσο και του Ηνωμένου Βασιλείου. Η απουσία συγκεκριμένου ορισμού σε αυτές τις Πράξεις μπορεί να υποδηλώνει ότι οι νομοθέτες θεωρούν τη ρητορική μίσους ως κινητή γιορτή – μια εύπλαστη έννοια που μπορεί να διαμορφωθεί κατά βούληση, ώστε να ταιριάζει σε συνεχώς μεταβαλλόμενα κοινωνικά μουαρέ και, όπου οι ακτιβιστές, τα δικαστήρια ή η αστυνομία το επιθυμούν, ίσως ακόμη και τις συνθήκες κάθε συγκεκριμένης κατάστασης.
Ενώ τα παραδείγματα χειραγώγησης της γλώσσας είναι αμέτρητα και πολλά περιλαμβάνονται στη σειρά στο YouTube του καθηγητή Peter Boghossian “Woke in Plain English” [5], κανένα δεν καταδεικνύει καλύτερα τις μπερδεμένες και άστοχες προσπάθειες ταυτόχρονης κατασκευής και καταστολής της γλώσσας που ορισμένοι αποκαλούν ανειλικρινά ρητορική μίσους, όπως η πλέον διαβόητη “Stanford University Harmful Language List”[6].
Για σύντομο χρονικό διάστημα, οποιοσδήποτε μπορούσε να κατεβάσει το έγγραφο 13 σελίδων από τον πλέον κλειστό ιστότοπο του Stanford IT, το οποίο ξεκινά με την παρουσίαση στους αναγνώστες της δικής του αυτοκαταστροφικής “προειδοποίησης ενεργοποίησης” [7] (D’Agostino, 2023). Παρόλο που το Συμβούλιο CIO του Στάνφορντ και η ομάδα ακτιβιστών που ανέπτυξαν και εξέδωσαν τη λίστα με σκοπό να την αποδώσουν ως σοβαρή απάντηση στη γλώσσα που ήθελαν οι χρήστες του Διαδικτύου να αποκηρύξουν ως επιβλαβή, συχνά γελοιοποιούνταν και παρομοιάζονταν με κακής ποιότητας παρωδία (Cu, 2023, D’Agostino, 2023· Εκδοτική Επιτροπή WSJ, 2022).
Ο ρητός στόχος των συντακτών της λίστας ήταν να εξαλειφθεί αυτή η επιβλαβής γλώσσα από ιστότοπους και κώδικα υπολογιστών, ωστόσο, δηλώνουν ότι δεν προσπαθούν να εκχωρήσουν επίπεδα βλάβης σε αυτές τις ίδιες λέξεις που περιλαμβάνονται στη λίστα τους. Ζητούν επίσης από όσους χρησιμοποιούν λέξεις στη λίστα να εξετάσουν τον πιθανό αντίκτυπο που έχουν ή τη βλάβη που μπορεί να προκαλέσουν αυτές οι λέξεις. Η λίστα τους περιλαμβάνει τα ακόλουθα παραδείγματα:
σπερματικός/ή/ό
Λένε ότι αυτή η λέξη ενισχύει την ανδροκρατούμενη γλώσσα, έχοντας καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα μέσω της νοητικής γυμναστικής που συνδυάζει σκόπιμα την έννοια του σπέρματος (ουσιαστικό), ή που σχετίζεται με το σπέρμα, με την πιο τυπική χρήση του (επίθετο), για να περιγράψει σημαντικά και επιδραστικά έργα [8]. Ενθαρρύνουν τους αναγνώστες να χρησιμοποιούν αντ ‘αυτού τις λέξεις “ηγετικό” ή “πρωτοποριακό”.
γενναίος/α/ο
Λένε ότι αυτή η λέξη διαιωνίζει το στερεότυπο του “ευγενούς θαρραλέου άγριου” και πάλι συγχέοντας τη σημασία (ουσιαστικό), ένας νεαρός ιθαγενής Αμερικανός, είτε με την πιο κοινή σημασία (επίθετο), κάποιον που είναι πρόθυμος να κάνει πράγματα που είναι επικίνδυνα [9] , ή λιγότερο συνηθισμένο (ρήμα) που εκτίθεται σκόπιμα σε δυσάρεστες ή επικίνδυνες συνθήκες [10]. Οι συγγραφείς της λίστας δεν προσφέρουν εναλλακτικές λύσεις και λένε ότι “η λέξη γενναίος δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιείται”. Με αυτόν τον τρόπο και μετά από περισσότερους από τέσσερις αιώνες χρήσης, αν οι συγγραφείς της λίστας πετύχαιναν τον σκοπό τους, απλώς θα αφαιρούνταν από την αγγλική γλώσσα.
κύριος/α/ο
Λένε ότι ιστορικά, οι κύριοι υποδούλωσαν τους ανθρώπους, δεν τους θεωρούσαν ανθρώπους και δεν τους επέτρεψαν να εκφράσουν ελεύθερη βούληση. Ανεξάρτητα από την πραγματική περίπτωση χρήσης, ο ορισμός τους περιορίζεται στην πιο σύγχρονη, που προέρχεται από τη δουλεία και αγνοεί την πραγματική της προέλευση από το maistre, magister και maister – που είναι όλοι τιμητικοί τίτλοι της μέσης αγγλικής γλώσσας για έναν μελετητή ή δάσκαλο και magnus, που στα λατινικά σημαίνει “μέγιστος”. Το κύριος είναι μια ακόμη λέξη που οι συντάκτες της λίστας λένε ότι πρέπει γενικά να αποφεύγεται.
Μέσα στην τρέχουσα πολιτική, τις εταιρείες και τα πανεπιστήμια, το woke κίνημα έχει μια καλά εδραιωμένη βάση, πιέζοντας προς όλες τις κατευθύνσεις για να διαμορφώσει τη γλώσσα με τον ίδιο σχεδόν τρόπο όπως η Newspeak του Orwell στο “1984”. Ο χειρισμός της γλώσσας είναι μόνο ένα κομμάτι από ένα πολύ μεγαλύτερο παζλ που θα εξερευνήσουμε μαζί. Αυτό το παζλ ενσωματώνει κομμάτια που περιλαμβάνουν τη χρήση ατέρμονης σύγκρουσης και τη χειραγώγηση των ειδήσεων που μεταδίδονται σε εμάς. Ο λόγος που ξεκίνησα με τη γλώσσα είναι επειδή είναι η βάση για όλα τα άλλα κομμάτια του παζλ. Η γλώσσα είναι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι επικοινωνούν μεταξύ τους, οικοδομούν σχέσεις και δημιουργούν μια αίσθηση κοινότητας.
Τέλος, όπως πρότεινε ο Όργουελ, αυτή η καταστροφή της γλώσσας περιορίζει σκόπιμα την ικανότητά μας να επικοινωνούμε σκέψεις και ιδέες μεταξύ μας. Δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου η μικρή ομάδα που έχει τον έλεγχο της γλώσσας μας μπορεί να χειραγωγήσει και να ελέγξει τις σκέψεις και τις πράξεις όλων των άλλων. Ενώ ορισμένοι υποστηρίζουν ότι δεν φταίνε οι πολιτικοί ή η κυβέρνηση, αλλά τα έντυπα και ραδιοτηλεοπτικά μέσα, το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκαλούν την καταστροφή της γλώσσας [11], αγνοούν τυφλά, ή ίσως εσκεμμένα, ότι οι πολιτικοί είναι αυτοί που φτιάχνουν τη νομοθεσία που τώρα ελέγχει τη γλώσσα που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σε αυτά τα φόρουμ.
2 Ο Όργουελ περιγράφει παραδείγματα όπως της χρήσης ενός μόνο θετικού όρου “καλού” ως βάση για να περιγράψει κάτι ωραίο και με την προσθήκη του αντί (αντι-καλού) για να περιγράψει κάτι κακό, το Κόμμα εξάλειψε κάθε ανάγκη για την αρνητική λέξη “κακό”.
3 Αυτό που κάποτε ήταν “cool” έγινε “rad” (συντομογραφία του “ριζοσπαστικού”), “wicked”, “dope”, “lit”, “sic” και πιο πρόσφατα, “GOAT” (ο καλύτερος όλων των εποχών).
4 Ο τρέχων γλωσσικός μας όρος για το “έγκλημα σκέψης” του Όργουελ: σκέψεις ή έκφραση απαράδεκτων πεποιθήσεων ή απόψεων.
7 Κατά το άνοιγμα του εγγράφου, εμφανίζεται στον αναγνώστη η ακόλουθη προειδοποίηση: “Αυτός ο ιστότοπος περιέχει γλώσσα που είναι προσβλητική ή επιβλαβής. Ασχοληθείτε με αυτόν τον ιστότοπο με τον δικό σας ρυθμό”.
9 Ενώ η λέξη brave είναι γαλλοαγγλική από τα τέλη του 15ου αιώνα, κατάγεται από τα λατινικά (barbarus), ιταλικά (bravo – σημαίνει τολμηρός) και ισπανικά (bravo – που σημαίνει θαρραλέος, αδάμαστος ή άγριος).
