Όταν ο Σαλάτας και οι όμοιοί του «διοικούν» και διασύρουν
Ο Νικόλαος Σαλάτας, μέχρι πρόσφατα άγνωστο πρόσωπο για το ευρύ κοινό, βρέθηκε στο επίκεντρο της επικαιρότητας όχι εξαιτίας έργου ή επιτευγμάτων, αλλά λόγω πολιτικής συγκυρίας και σκοπιμότητας. Η επιλογή του να τοποθετηθεί επικεφαλής στον Οργανισμό Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ), έναν δημόσιο οργανισμό με καίριο ρόλο στη διαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων, εγείρει ερωτήματα σχετικά με τα κριτήρια επιλογής στελεχών. Η επαγγελματική του διαδρομή στη Δικαιοσύνη είχε χαρακτηριστεί από θεσμικές συγκρούσεις, παρεμβάσεις και μειοψηφικές, συχνά αμφιλεγόμενες, τοποθετήσεις.
Η δημόσια παρουσία του Σαλάτα έγινε αισθητή το 2020, όταν ως πρόεδρος Εφετών διατύπωσε έντονη κριτική σε άλλους ανώτατους λειτουργούς της Δικαιοσύνης, όπως η εισαγγελέας Ελένη Τουλουπάκη, η πρώην πρόεδρος του Αρείου Πάγου Βασιλική Θάνου και η πρώην εισαγγελέας Ξένη Δημητρίου. Μέσα από δημόσιες δηλώσεις, υιοθέτησε τη θέση ότι η υπόθεση Novartis αποτέλεσε σκευωρία, ασκώντας ρητορική υπέρ όσων θεωρούν πως η εμπλοκή πολιτικών προσώπων στο σκάνδαλο ήταν αβάσιμη. Οι τοποθετήσεις του συνέπεσαν με την επιθυμία της τότε κυβέρνησης να στηρίξει το αφήγημα περί εκκαθάρισης του θεσμικού πλαισίου και θεσμικής κάθαρσης.
Η πορεία του Σαλάτα προκαλεί προβληματισμό, καθώς στο παρελθόν είχε μειοψηφήσει υπέρ ηπιότερων κατηγοριών για τα στελέχη της Χρυσής Αυγής, αμφισβητώντας την ενοχή τους για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση. Παράλληλα, είχε αναμιχθεί σε εσωτερικές διαμάχες της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, συμβάλλοντας στην αποσταθεροποίησή της. Επιπλέον, η προαγωγή του δεν θα είχε καταστεί εφικτή χωρίς την κυβερνητική απόφαση για αύξηση των σχετικών θέσεων, γεγονός που αναδεικνύει τη βαρύτητα της πολιτικής βούλησης έναντι της αξιολόγησης βάσει αντικειμενικών προσόντων.
Η περίπτωση Σαλάτα συγκρίνεται με εκείνη του Χρήστου Παπαδημητρίου, προέδρου του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, ο οποίος βρέθηκε στο προσκήνιο εξαιτίας του πορίσματος για την τραγωδία στα Τέμπη. Το πόρισμα αυτό κρίθηκε ως ανεπαρκές και μεροληπτικό, ενώ προκάλεσε αντιδράσεις λόγω της επίθεσης προς τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Σιδηροδρόμων. Αντίστοιχα, ο Σαλάτας προέβη σε δημόσιο τελεσίγραφο προς τον Ευρωπαίο Εισαγγελέα, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο δικαστικής προσφυγής – ενέργεια που χαρακτηρίστηκε ως άνευ προηγουμένου για θεσμικό λειτουργό.
Οι δύο περιπτώσεις δεν εκλαμβάνονται ως μεμονωμένες επιλογές, αλλά ως ενδείξεις ενός ευρύτερου μοντέλου διακυβέρνησης που στηρίζει και προωθεί πρόσωπα βάσει πολιτικής ταύτισης και όχι θεσμικής επάρκειας. Είτε πρόκειται για δικαστικούς που συγκρούονται με συναδέλφους τους, είτε για στελέχη που αντιπαρατίθενται με ευρωπαϊκούς θεσμούς, το κοινό τους στοιχείο είναι η απουσία βασικής θεσμικής ευαισθησίας.
Η πορεία και η ανάδειξη του Νικόλαου Σαλάτα εντός του κρατικού μηχανισμού καταδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο επανεγγράφονται οι έννοιες της αξιολόγησης, της θεσμικής σοβαρότητας και της διοικητικής επάρκειας στη δημόσια διοίκηση της Ελλάδας το 2025. Η διεθνής εικόνα της χώρας πλήττεται, όχι μόνο από τις πράξεις των επιμέρους προσώπων, αλλά και από το ευρύτερο σύστημα που τις καθιστά δυνατές.
