Αν η Τρόικαυπήρξε το σημείο μηδέν της σύγχρονης ελληνικής τραγωδίας, η διακυβέρνηση Μητσοτάκη είναι η επιμήκυνσή της σε καθεστώς. Αν τότε οι Σόιμπλε και Τόμσεν υπαγόρευαν τη λεηλασία με μνημόνια και πίνακες excel, σήμερα η καταστροφή επιτελείται “εγχώρια”, με το χαμόγελο μιας ψευδομεταρρύθμισης και την κυνική ρητορική μιας κυβέρνησης που βαφτίζει το ξεπούλημα “επενδυτική άνθηση”.
Ο Μητσοτάκης δεν ήρθε να διορθώσει τα σφάλματα της τρόικας, αλλά για να τα ολοκληρώσει. Ό,τι ξεκίνησε ως “διαρθρωτική προσαρμογή”, τώρα μεταμορφώθηκε σε μόνιμο σύστημα οικονομικής υποτέλειας και κοινωνικής ισοπέδωσης.
Από το 2019, το Μαξίμουεργαλειοποίησε την καμένη γη των Μνημονίων και το Υπερταμείοπου δημιουργήθηκε ως “αναγκαστικό μέτρο” μετατράπηκε σε όχημα για τη μεγαλύτερη ιδιωτικοποίηση δημόσιου πλούτου στην Ιστορία. Όλα πωλούνται, όλα εκχωρούνται, όλα γίνονται αντικείμενα εκμετάλλευσης. Η δημόσια περιουσία, το νερό, οι υποδομές, η ενέργεια, η ίδια η εθνική κυριαρχία, περνούν στα χέρια ιδιωτών και ξένων επενδυτικών funds που καθορίζουν πλέον όχι μόνο τις αγορές, αλλά και την πολιτική βούληση του τόπου. Στο όνομα της “σταθερότητας”, η Ελλάδα εκχωρεί τα κλειδιά του σπιτιού της.
Το δόγμα Μητσοτάκη είναι σαφές: πλήρης απορρύθμιση, συγκέντρωση πλούτου στους λίγους, εξάρτηση των πολλών. Πρόκειται για έναν μηχανισμό βίας χωρίς όπλα, αλλά με το ίδιο αποτέλεσμα: υποταγή. Με πρόσχημα τον “εκσυγχρονισμό”, θεσπίστηκε ένα πλέγμα νόμων που καταστρέφει κάθε έννοια εργασιακής αξιοπρέπειας. Η επιβολή της 13ωρης εργασίας δεν είναι “εθελοντική ευελιξία”, όπως ψελλίζει ο υπουργός Εργασίας, αλλά η θεσμοθέτηση της σύγχρονης δουλείας. Ο εργαζόμενος εξαναγκάζεται να “επιλέξει” την εξάντληση. Ο Μητσοτάκης κατάφερε να επιβάλει αυτό που δεν τόλμησαν να ζητήσουν ούτε οι πιο σκληροί τεχνοκράτες των Μνημονίων.
Το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι ορατό παντού: η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε ένα οικονομικό πείραμα τρίτου κόσμου εντός της Ε.Ε. Ένα έθνος που ζει σχεδόν αποκλειστικά από τουρισμό, εστίαση και real estate — ένα μοντέλο “ανάπτυξης” που ευνοεί λίγους μεγαλοϊδιοκτήτες και εξαθλιώνει τους εργαζόμενους. Ολόκληρες περιοχές γίνονται τουριστικά θέρετρα για ξένους, ενώ οι νέοι Έλληνες μετατρέπονται σε υπηρέτες στα ίδια εδάφη που κάποτε τους ανήκαν. Η ιδιοκατοίκηση, για την οποία οι δανειστές μάς εγκαλούσαν ως “παραλογισμό”, εξανεμίζεται. Τα σπίτια, οι γειτονιές, τα νησιά μας περνούν στα χέρια των ίδιων που τότε μας κήρυτταν την “αναγκαιότητα των μεταρρυθμίσεων”.
Αυτό που ζούμε είναι η πιο ακραία εκδοχή του νεοφιλελευθερισμού που γνώρισε ποτέ ευρωπαϊκή κοινωνία. Ένα σύστημα που δεν χρειάζεται πλέον δανειστές για να επιβάλει τη φτώχεια — η φτώχεια παράγεται εγχώρια, μέσω καρτέλ, κρατικοδίαιτων ολιγαρχών, και ενός πρωθυπουργικού επιτελείου που κυβερνά με τον αυταρχισμό μιας εταιρείας. Οι αγορές τροφίμων και ενέργειας λειτουργούν ως πεδία ληστρικής αισχροκέρδειας, τα ενοίκια σκαρφαλώνουν σε επίπεδα Λονδίνου, και η κυβέρνηση παρακολουθεί ατάραχη, διότι η κρίση τρέφει τα κέρδη των “στρατηγικών εταίρων”. Το κράτος δεν ρυθμίζει πια – προστατεύει τους καρτέλ του.
Αυτή η “Ελλάδα 2.0” που επαγγέλλεται ο Μητσοτάκης είναι η Ελλάδα της νέας δουλοπαροικίας. Όσοι δεν φεύγουν στο εξωτερικό, δουλεύουν για ψίχουλα ή επιδοτούν με τους φόρους τους την ίδια την ελίτ που τους εκμεταλλεύεται. Η κυβέρνηση έχει κατορθώσει να μετατρέψει την αδυναμία σε κανονικότητα. Το μισθολογικό σπιράλ της φτωχοποίησης οδηγεί σε έναν φαύλο κύκλο: οι χαμηλοί μισθοί υπονομεύουν την κατανάλωση, η χαμηλή κατανάλωση μειώνει την παραγωγή, και η χαμηλή παραγωγή δικαιολογεί ξανά τους χαμηλούς μισθούς. Πρόκειται για την αυτοτροφοδοτούμενη λογική της παρακμής.
Και πίσω από όλα αυτά, μια κυβέρνηση που βαφτίζει τη λεηλασία “επενδυτικό ενδιαφέρον”. Οι ιδιωτικοποιήσεις των ΕΛ.ΤΑ., της ΕΥΔΑΠ, των αεροδρομίων, των λιμανιών, δεν είναι “αναπτυξιακά έργα” αλλά κρατικά εγκλήματα με θύμα τη δημόσια περιουσία. Η απαξίωση υπηρεσιών και δικτύων γίνεται επίτηδες, ώστε να “δικαιολογηθεί” η πώλησή τους σε εξευτελιστικές τιμές. Ούτε η τρόικα δεν είχε φανταστεί τέτοιο σχέδιο λεηλασίας.
Ο Μητσοτάκης προχωρά πέρα από την οικονομία. Αγγίζει τα θεμέλια της εθνικής κυριαρχίας. Η εξωτερική του πολιτική –δοσμένη με τη λογική του “συμμάχου πάση θυσία”– έχει οδηγήσει σε πρωτοφανείς υποχωρήσεις έναντι της Τουρκίας και στην απίσχναση της ελληνικής διπλωματίας. Ούτε τα Μνημόνια, ούτε οι Βρυξέλλες, δεν τόλμησαν να αγγίξουν τα κυριαρχικά δικαιώματα με τέτοιο κυνισμό.
Η Ελλάδα, έτσι, ζει τη δική της αντιστροφή ρόλων: εκείνοι που κάποτε κατήγγειλαν τον “κρατισμό” έγιναν οι πιο αδίστακτοι κρατικοί διαχειριστές υπέρ των ισχυρών. Όλοι οι άλλοι –οι εργαζόμενοι, οι μικρομεσαίοι, οι συνταξιούχοι– παραδίδονται στην απελπισία μιας καθημερινότητας που μοιάζει προπομπός κοινωνικής κατάρρευσης. Ο δημόσιος τομέας συρρικνώνεται, οι θεσμοί απαξιώνονται, και η δημοκρατία υποβιβάζεται σε διοικητικό σχήμα διαχείρισης υπηκόων.
Από το 2015 κι έπειτα, εγκαθιδρύθηκε στην Ελλάδα ένα μονοκομματικό καθεστώς συναίνεσης, ένα ιδιότυπο “There Is No Alternative” (TINA) που επιβιώνει είτε κυβερνά ο ΣΥΡΙΖΑ είτε η Νέα Δημοκρατία. Κοινός παρονομαστής: η προσήλωση σε έναν νεοφιλελεύθερο δικαιωματισμό, μια woke εκδοχή πολιτικής υποταγής που βαφτίζει την κοινωνική διάλυση “ελευθερία επιλογών”. Ο γερμανικός παράγοντας –από τη Μέρκελ ως τους διαδόχους της– υπήρξε ο αρχιτέκτονας αυτής της ελληνικής μετα-αποικίας. Τώρα οι Έλληνες που κάποτε κατηγορούνταν για “υπερβολική ιδιοκατοίκηση”, δεν έχουν πια ούτε σπίτι ούτε πατρίδα.
Η νεότερη γενιά έχει δύο επιλογές: να σερβίρει ποτά στους τουρίστες ή να γίνει νοικάρης στα ίδια σπίτια που έχτισαν οι γονείς της. Η πατρίδα μετατράπηκε σε γκαρσονιέρα της Ευρώπης και ο τουρισμός σε φεουδαρχία. Οι ίδιοι που μάς χλεύαζαν για “ελληνική νοοτροπία ιδιοκτησίας” τώρα αγοράζουν τα ερείπιά μας σε τιμές ευκαιρίας.
Μπροστά σε αυτή την εικόνα, η αποχή είναι το χειρότερο δώρο που μπορεί να προσφέρει κανείς στο σύστημα. Γιατί οι “χασαποφραπέδες”, όπως εύστοχα ειπώθηκε, θα πάνε να ψηφίσουν. Οι πολίτες που απέχουν, δεν τιμωρούν τους ενόχους — τους επιβεβαιώνουν. Η Δημοκρατία, όσο ακρωτηριασμένη κι αν είναι, παραμένει το μόνο εργαλείο άμυνας. Η απάθεια είναι συνέργεια.
Η επόμενη κάλπη δεν είναι απλώς πολιτική πράξη· είναι πράξη αντίστασης. Όποιος μείνει στον καναπέ του, υπογράφει συμβόλαιο συνέχισης της υποδούλωσης. Η Ελλάδα δεν έχει περιθώριο για άλλους “τεχνοκράτες”, άλλους ψεύτες, άλλους διαχειριστές της φτώχειας. Έχει ανάγκη από πολίτες που θα σηκώσουν ξανά το κεφάλι. Γιατί, όσο υπάρχει ψήφος, υπάρχει και φωνή. Και όσο υπάρχει φωνή, υπάρχει ελπίδα να τελειώσουμε κάποτε με τους χασάπηδες και τους φραπέδες που μας κυβερνούν.
