Τι σημαίνει η νέα αμερικανική στρατηγική για την Ελλάδα

Η νέα Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας των Ηνωμένων Πολιτειών σηματοδοτεί μια σαφή μετατόπιση από τη λογική της παγκοσμιοποιημένης διακυβέρνησης και καταγράφει μια ευθεία ανατροπή των πολιτισμικών και ιδεολογικών δεικτών που, σύμφωνα με τη συστημική γεωπολιτική ανάλυση του Ι. Μάζη, οδηγούσαν προς ένα «παγκόσμιο κράτος». Το έγγραφο αποστασιοποιείται ανοιχτά από τις λεγόμενες woke πολιτικές, τη μαζική μετανάστευση και τις τάσεις αντιδυτικισμού, τις οποίες αντιμετωπίζει πλέον ως παράγοντες θεσμικής αποσύνθεσης και όχι ως προοδευτικά εργαλεία κοινωνικής συνοχής.

Ιδιαίτερη βαρύτητα αποδίδεται στην κριτική των πολιτικών διαφορετικότητας, ισότητας και ένταξης, οι οποίες περιγράφονται ως πηγή εσωτερικής αποδυνάμωσης του κράτους και εντάσσονται ευθέως στο πεδίο της εθνικής ασφάλειας. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και το ζήτημα της μαζικής μετανάστευσης, παράνομης αλλά και νόμιμης, η οποία παρουσιάζεται ως συστημικό πρόβλημα που συνδέεται με αυτό που χαρακτηρίζεται ως «woke racism».

Παράλληλα, ο οικονομικός πυλώνας της στρατηγικής αποκτά κεντρικό ρόλο. Οι ΗΠΑ εισέρχονται σε μια περίοδο έντονης επαναβιομηχάνισης, αξιοποιώντας τόσο την επιβολή δασμών όσο και ένα πλέγμα κινήτρων για την επιστροφή της παραγωγής στο εσωτερικό. Το μήνυμα προς τις πολυεθνικές είναι σαφές: η κρατική ανοχή μειώνεται, εφόσον οι επιχειρηματικοί στόχοι δεν ευθυγραμμίζονται με τις στρατηγικές προτεραιότητες του αμερικανικού κράτους. Τη λογική αυτή είχε καταστήσει σαφή και ο Μάρκο Ρούμπιο κατά την επίσκεψή του στην Καραϊβική, όπου η Ουάσινγκτον επιχειρεί να ανακόψει τη γεωοικονομική διείσδυση της Κίνας, αποθαρρύνοντας χώρες που έχουν περιέλθει σε καθεστώς εξάρτησης μέσω υποδομών και χρέους.

Στο γεωπολιτικό επίπεδο, καταγράφεται ουσιαστικά η αναβίωση –και διεύρυνση– ενός άτυπου «Trump corollary» του Δόγματος Μονρόε. Οι ΗΠΑ δηλώνουν αποφασισμένες να αποτρέψουν μη ημισφαιρικούς ανταγωνιστές από το να αποκτήσουν στρατιωτική ή στρατηγική παρουσία στο δυτικό ημισφαίριο. Στην πράξη, αυτή η στρατηγική αποτυπώνεται και στη χρήση των ενόπλων δυνάμεων για την αντιμετώπιση των καρτέλ, ως απειλής εθνικής ασφάλειας.

Για την Ελλάδα, το κρίσιμο πεδίο αυτής της στρατηγικής αφορά άμεσα τα Ελληνοτουρκικά και τον ρόλο της χώρας στη Μεσόγειο. Η άφιξη της πρέσβη Γκίλφοϊλ ανέδειξε τη βούληση της Ουάσινγκτον να ενισχύσει συμφωνίες που περιορίζουν τη ρωσική ενεργειακή παρουσία στην Ελλάδα και την Ευρώπη, με την Αλεξανδρούπολη να αναδεικνύεται σε κομβικό κόμβο του κάθετου διαδρόμου αμερικανικού φυσικού αερίου. Η εξέλιξη αυτή παρουσιάστηκε από ορισμένους ως στρατηγική αναβάθμιση της Ελλάδας, στην πραγματικότητα όμως συνιστά πρωτίστως αναβάθμιση της αμερικανικής παρουσίας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η αναφορά της πρέσβη στο ζήτημα της Cosco και ο υπαινιγμός για την ανάγκη επανεξέτασης της κινεζικής παρουσίας καταδεικνύουν ότι η αναβάθμιση της Αλεξανδρούπολης συνδέεται άμεσα με την αμερικανική προσπάθεια ανάσχεσης του κινεζικού «Δρόμου του Μεταξιού». Την ίδια στιγμή, δηλώσεις του Αμερικανού πρέσβη στην Τουρκία περί ανατροπής της λογικής Σάικς–Πικό προκαλούν εύλογο προβληματισμό, καθώς αφήνουν περιθώρια στρατηγικής προσέγγισης της Άγκυρας από την Ουάσινγκτον έναντι Κίνας και Ρωσίας.

Μέσα σε αυτό το σύνθετο περιβάλλον, η Ελλάδα καλείται να κινηθεί ενεργητικά. Οφείλει να αξιοποιήσει τη βούληση του Ισραήλ για στρατηγικό βάθος προς τη Δύση, τη σαφή αμερικανική αντίθεση στη διέλευση του κινεζικού BRI από το ελληνικό έδαφος και τη σύμπτωση συμφερόντων ΗΠΑ–Ινδίας για τη διαδρομή του IMEC μέσω Ελλάδας. Ταυτόχρονα, πρέπει να παρακολουθεί τις ευέλικτες κινήσεις της Αιγύπτου και να διαμορφώσει μια στρατηγική σκληρής διαπραγμάτευσης. Άλλωστε, όπως δείχνει η πρακτική της Ουάσινγκτον, ο Ντόναλντ Τραμπ αποδίδει ιδιαίτερο σεβασμό σε ηγέτες που υπερασπίζονται με συνέπεια και αποφασιστικότητα τα εθνικά τους συμφέροντα.