Το λυκόφως της αγροτικής Ελλάδας

Οι αγροτικές κινητοποιήσεις αποδεικνύονται πολιτικό γεγονός πρώτου μεγέθους και όχι παροδική δυσφορία ή συντεχνιακό καπρίτσιο. Η μικρομεσαία αγροτιά, θεμέλιο της ελληνικής περιφέρειας και πυλώνας κοινωνικής συνοχής, οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια σε κρίση επιβίωσης, ενώ το πολιτικό σύστημα, εγχώριο και ευρωπαϊκό, παραμένει αδιάφορο απέναντι στην εξέλιξη αυτή.

Στην Ελλάδα, η εβδομάδα των Χριστουγέννων έφερε την κατάρρευση βασικών κυβερνητικών σχεδιασμών. Η πρωθυπουργική προσδοκία για εκτόνωση των κινητοποιήσεων διαψεύδεται, καθώς οι εστίες παραμένουν ενεργές και ενισχύονται. Το σχέδιο κοινωνικού αυτοματισμού αποτυγχάνει, αφού η κοινωνία δεν στρέφεται απέναντι στους αγρότες και σε μεγάλο βαθμό αναγνωρίζει ότι ο αγώνας τους αφορά το σύνολο της χώρας.

Σε αυτήν τη φάση, ενεργοποιείται η «βιομηχανία σπίλωσης». Με στοχευμένες διαρροές και επικοινωνιακές επιθέσεις επιχειρείται να σπάσει η συνοχή των κινητοποιήσεων και να μειωθεί η κοινωνική υποστήριξη στα αιτήματά τους. Όταν η πειθώ αποτυγχάνει, επιστρατεύονται μέθοδοι που αποσκοπούν στον εκφοβισμό και την απαξίωση.

Το πολιτικό αποτύπωμα της κρίσης είναι ορατό. Τμήματα του αγροτικού κόσμου που στις προηγούμενες εκλογές στήριξαν την κυβερνητική παράταξη με υψηλά ποσοστά, σήμερα βλέπουν τις προσδοκίες τους να διαψεύδονται. Η κυβερνητική πολιτική δεν προστατεύει τον παραγωγό και στην πράξη ευνοεί τα μεγάλα εμπορικά συμφέροντα. Η κατάρρευση του αγροτικού εισοδήματος, το υψηλό κόστος παραγωγής, οι χαμηλές τιμές και οι δυσμενείς συνθήκες της αγοράς, σε συνδυασμό με το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, δημιουργούν εκρηκτικό τοπίο.

Η Ευρώπη αντιμετωπίζει ανάλογες εντάσεις. Αγρότες στη Γαλλία, το Βέλγιο, την Ιταλία και την Ισπανία αντιδρούν στην Κοινή Αγροτική Πολιτική και στις εμπορικές συμφωνίες, με τη συμφωνία Ε.Ε. – Mercosur να λειτουργεί ως θρυαλλίδα. Τα φθηνά αγροτικά προϊόντα από τη Λατινική Αμερική, παραγόμενα με χαμηλότερα περιβαλλοντικά και εργασιακά πρότυπα, απειλούν να συνθλίψουν τον Ευρωπαίο παραγωγό. Η γραφειοκρατία μιλά για «ελεύθερο εμπόριο», ενώ οι κοινωνίες αντιλαμβάνονται τον κίνδυνο ως αυτοχειρία.

Στην Ελλάδα, το πρόβλημα έχει διπλή διάσταση. Η ΚΑΠ ευνοεί ιστορικά τους μεγάλους παραγωγούς του Βορρά, ενώ το εσωτερικό μοντέλο δεν διαθέτει στρατηγική, πολιτική γης, αγροτική έρευνα ή συνεταιρισμούς. Η σημερινή κρίση προέκυψε από την απουσία εθνικού σχεδιασμού, παρότι η χώρα διαθέτει όλα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα για ισχυρή αγροτική οικονομία. Χωρίς άμεση αλλαγή πολιτικής, το λυκόφως της αγροτικής τάξης δεν θα είναι σχήμα λόγου, αλλά η αρχή μιας βαθιάς εθνικής ήττας.