Υποθαλάσσια εξόρυξη: Βιομηχανία του μέλλοντος ή θάνατος των θαλάσσιων οικοσυστημάτων;

Υποθαλάσσια εξόρυξη: Η πρωτοβουλία του Ντόναλντ Τραμπ για την υποθαλάσσια εξόρυξη ορυκτών, που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή μπαταριών, ηλεκτρονικών και άλλων κρίσιμων υλικών, έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις και έχει οδηγήσει σε μια μεγάλη διαμάχη γύρω από τα περιβαλλοντικά, οικονομικά και γεωπολιτικά ζητήματα που συνδέονται με την εξόρυξη αυτών των πόρων. Η απόφαση του Τραμπ να προωθήσει την υποθαλάσσια εξόρυξη μέσω ενός εκτελεστικού διατάγματος στις 24 Απριλίου, αφορά κυρίως την εκμετάλλευση των υπεράκτιων περιοχών των ΗΠΑ και τη διευκόλυνση της διαδικασίας για την εξερεύνηση και εξόρυξη κρίσιμων ορυκτών από τον πυθμένα των ωκεανών.

Η κίνηση αυτή επικεντρώνεται στην ανάγκη μείωσης της εξάρτησης των ΗΠΑ από ξένους προμηθευτές, κυρίως από την Κίνα, η οποία ελέγχει μεγάλο ποσοστό της παγκόσμιας παραγωγής κρίσιμων ορυκτών, όπως το κοβάλτιο, το νικέλιο και το μαγγάνιο. Σύμφωνα με τον Τραμπ, οι πόροι που βρίσκονται στον υποθαλάσσιο βυθό μπορούν να ενισχύσουν την οικονομία των ΗΠΑ, να εξασφαλίσουν την ενεργειακή τους ανεξαρτησία και να μειώσουν την εξάρτηση από ξένες χώρες σε βασικά ορυκτά. Υποστηρίζεται, μάλιστα, ότι οι υπεράκτιες περιοχές των ΗΠΑ περιέχουν τεράστιες ποσότητες αυτών των πολύτιμων ορυκτών, γεγονός που θα μπορούσε να ενισχύσει την αμερικανική βιομηχανία και να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας.

Οι υποστηρικτές αυτής της πολιτικής αναφέρουν ότι η υποθαλάσσια εξόρυξη μπορεί να προσφέρει μια πιο αποδοτική και λιγότερο ρυπογόνα εναλλακτική λύση σε σχέση με την εξόρυξη στη στεριά. Η τεχνολογία που αναπτύσσεται για την εξόρυξη στον βυθό του ωκεανού περιλαμβάνει υποβρύχια οχήματα που αιωρούνται πάνω από τα κοιτάσματα και χρησιμοποιούν ειδικές συσκευές αναρρόφησης για να εξάγουν τα ορυκτά οζίδια. Η εταιρεία Impossible Metals, για παράδειγμα, ισχυρίζεται ότι με τη βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης και επιλεκτικής συγκομιδής, μπορεί να εξάγει τα ορυκτά χωρίς να επηρεάζει τα θαλάσσια οικοσυστήματα, αφήνοντας ανέπαφο το 60% των μονάδων. Αυτή η τεχνολογία, σύμφωνα με τους υποστηρικτές, είναι σημαντικά πιο φτηνή και γρήγορη σε σχέση με τη χερσαία εξόρυξη, επιτρέποντας στις ΗΠΑ να καλύψουν τις ανάγκες τους σε ορυκτά σε λιγότερο χρόνο και με μικρότερο κόστος.

Ωστόσο, η πρόταση αυτή έχει προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις από περιβαλλοντολόγους, επιστήμονες και πολιτικούς, οι οποίοι θεωρούν ότι η εξόρυξη βαθέων υδάτων μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες βλάβες στους ωκεανούς και τη θαλάσσια ζωή. Η κυριότερη ανησυχία είναι ότι η εξόρυξη μπορεί να καταστρέψει ανέγγιχτες περιοχές του ωκεανού που φιλοξενούν μοναδικούς οργανισμούς, οι οποίοι δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί. Οι επικριτές τονίζουν ότι τα βυθισμένα οικοσυστήματα του Ειρηνικού, για παράδειγμα, είναι περιοχές με υψηλή βιοποικιλότητα, όπου ζουν πολλά άγνωστα είδη που θα μπορούσαν να χαθούν μόνιμα αν υποστούν την καταστροφή που προκαλεί η εξόρυξη. Παρά τις υποσχέσεις για περιβαλλοντική προστασία, οι επικριτές θεωρούν ότι η τεχνολογία που χρησιμοποιείται δεν είναι επαρκώς αποδεδειγμένη και δεν μπορεί να εξασφαλίσει την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.

Πέρα από τις περιβαλλοντικές ανησυχίες, υπάρχουν και αμφιβολίες σχετικά με την εμπορική βιωσιμότητα της εξόρυξης βαθέων υδάτων. Ορισμένοι αναλυτές αμφισβητούν τη δυνατότητα να εξαγάγουν τα απαραίτητα ορυκτά με το κόστος που προαναγγέλλεται, ενώ άλλοι σημειώνουν ότι οι τιμές των ορυκτών στην παγκόσμια αγορά είναι ασταθείς και ότι η ζήτηση για ορισμένα από αυτά τα μέταλλα μπορεί να μειωθεί τα επόμενα χρόνια. Για παράδειγμα, οι αυτοκινητοβιομηχανίες στρατηγικά αποφεύγουν τη χρήση κοβαλτίου και νικελίου στις μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων, στραφούν προς τεχνολογίες που δεν απαιτούν αυτά τα μέταλλα. Επιπλέον, οι κριτικοί υποστηρίζουν ότι οι ποσότητες ορυκτών που μπορούν να εξαχθούν από τον βυθό είναι πολύ περιορισμένες και ότι η εξόρυξή τους μπορεί να μην είναι βιώσιμη μακροπρόθεσμα.

Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι η εξόρυξη βαθέων υδάτων απαιτεί τεράστιες επενδύσεις σε υποδομές και τεχνολογία. Η κατασκευή των εξειδικευμένων πλοίων και συστημάτων για την εξόρυξη, η ανάπτυξη και λειτουργία των υποβρύχιων οχημάτων, καθώς και τα συστήματα παρακολούθησης και προστασίας του περιβάλλοντος, απαιτούν τεράστια χρηματοδότηση και ενδέχεται να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στην εφαρμογή τους σε εμπορική κλίμακα. Η χρηματοδότηση των νέων εταιρειών που συμμετέχουν σε αυτόν τον τομέα είναι ακόμα αβέβαιη, ενώ η τεχνολογία παραμένει σε πρώιμο στάδιο και δεν έχει ακόμα αποδειχθεί σε ευρεία κλίμακα.

Επιπλέον, η διεθνής διάσταση της υποθαλάσσιας εξόρυξης, με περιοχές όπως η Ζώνη Clarion-Clipperton στον Ειρηνικό, οι οποίες ανήκουν σε διεθνή ύδατα, προσθέτει ακόμα μία πολιτική διάσταση. Η περιοχή αυτή φιλοξενεί ήδη συμβόλαια για την εξόρυξη με πολλές εταιρείες, κάτι που ενδέχεται να προκαλέσει γεωπολιτικούς τριγμούς καθώς οι ΗΠΑ και άλλες χώρες ανταγωνίζονται για την πρόσβαση σε αυτούς τους πόρους. Η γεωπολιτική αυτή διάσταση έχει αναδείξει ανησυχίες για την ασφάλεια και τη διαχείριση αυτών των διεθνών πόρων.

Οι επικριτές λένε ότι «τα μαθηματικά δεν δίνουν αποτέλεσμα»

Οι επικριτές της εξόρυξης βαθέων υδάτων υποστηρίζουν ότι η τεχνολογία δεν είναι αποδεδειγμένη, δεν είναι εμπορικά βιώσιμη και ότι η υποθαλάσσια εξόρυξη θα βλάψει τα εύθραυστα υδάτινα περιβάλλοντα.

«[Η εξόρυξη βαθέων υδάτων] ενέχει σοβαρούς κινδύνους για τους ωκεανούς και τις κοινότητές μας χωρίς αξιόπιστα στοιχεία απόδοσης της επένδυσης», δήλωσε η βουλευτής Μαξίν Ντέξτερ (Δ-Ορε.) στην ακρόαση του Κογκρέσου.

«Οι υποστηρικτές της εξόρυξης σε βαθιά νερά υποστηρίζουν ότι θα καλύψει μια επείγουσα ζήτηση για ορυκτά όπως το κοβάλτιο, το νικέλιο, ο χαλκός και το μαγγάνιο — που είναι επί του παρόντος απαραίτητα για τα ηλεκτρικά οχήματα και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας — αλλά οι μαθηματικοί υπολογισμοί απλά δεν ισχύουν».

Η Ντέξτερ υποστήριξε ότι η Κίνα διακόπτει τη χρήση κοβαλτίου σε μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων (EV), καθώς οι αυτοκινητοβιομηχανίες εξετάζουν το ενδεχόμενο μετάβασης σε μπαταρίες χωρίς κοβάλτιο, και ότι οι εταιρείες εξόρυξης έχουν υπερεκτιμήσει τον όγκο και την ποικιλία των κρίσιμων ορυκτών που μπορούν να εξάγουν από τους βυθούς.

«Οι ισχυρισμοί ότι η εξόρυξη σε βαθιά νερά θα λύσει τις ανάγκες της αλυσίδας εφοδιασμού για στοιχεία σπάνιων γαιών ή κρίσιμα για την εθνική ασφάλεια υλικά είναι υπερβολικοί και κατάφωρα παραπλανητικοί», είπε.

«Αυτά τα ορυκτά δεν βρίσκονται σε σημαντικές ποσότητες στον πυθμένα του ωκεανού και η εξόρυξή τους από οζίδια είναι αναποτελεσματική και περιβαλλοντικά καταστροφική».

Ο Ντάνκαν Κάρρι, νομικός σύμβουλος στο Κέντρο Διατήρησης Βαθιάς Θάλασσας, κατέθεσε ότι η υποθαλάσσια εξόρυξη είναι «περιττή» επειδή μόνο τέσσερα μέταλλα — χαλκός, κοβάλτιο, νικέλιο και μαγγάνιο — μπορούν πρακτικά να εξαχθούν μέσω εξόρυξης βαθέων υδάτων και η αγορά αυτών των ορυκτών είναι ασταθής, με τις τιμές να βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε χαμηλό σημείο.

«Οι μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων στρέφονται γρήγορα στην τεχνολογία ιόντων λιθίου-φωσφορικού άλατος, η οποία δεν χρησιμοποιεί κοβάλτιο ή νικέλιο», δήλωσε ο Κάρρι.

«Οι χερσαίες αποθέσεις θα καλύψουν τις μελλοντικές απαιτήσεις, ειδικά καθώς οι τεχνολογικές εξελίξεις στις χημικές ουσίες των μπαταριών συνεχίζουν να απομακρύνονται από κρίσιμα ορυκτά.

«Θα είναι εξαιρετικά δαπανηρή η κατασκευή όλων των πλοίων, του εξοπλισμού εξόρυξης και των συστημάτων παρακολούθησης που είναι απαραίτητα για αυτήν τη βιομηχανία [εξόρυξης βαθέων υδάτων]. «Οι νεότερες εταιρείες που έχετε μπροστά σας σήμερα έχουν αδύναμη χρηματοδότηση και μικρή ικανότητα παραγωγής, μη αποδεδειγμένη τεχνολογία στην οποία δεν μπορείτε να βασιστείτε».

Ορισμένοι αναλυτές είναι βέβαιοι ότι, παρά τις αντιρρήσεις, η τεχνολογία εξόρυξης βαθέων υδάτων είναι το κύμα του μέλλοντος.

«Η εμπορική εξόρυξη σε μεγάλα βάθη βρίσκεται επί του παρόντος σε εξερευνητική φάση, αλλά είναι βέβαιο ότι θα συμβεί λόγω της αναμενόμενης ανάγκης για ορυκτά που εξαντλούνται ραγδαία από τις χερσαίες πηγές», αναφέρει μια έκθεση που συνυπέγραψε ο βιολόγος του Εργαστηρίου Υποθαλάσσιας Έρευνας της Χαβάης, Κρίστοφερ Κέλλυ, και δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο από την NOAA.

«Η βαθιά θάλασσα είναι μια πλούσια πηγή αυτών των ορυκτών, τα οποία μπορούν να βρεθούν στον πυθμένα με τη μορφή πολυμεταλλικών οζιδίων, πολυμεταλλικών σουλφιδίων και πλούσιων σε κοβάλτιο φλοιών σιδηρομαγγανίου (Fe-Mn).»

Ωστόσο, οι ανησυχίες για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις παραμένουν.

«Ο βαθύς πυθμένας του Ειρηνικού Ωκεανού είναι μια από τις λιγότερο εξερευνημένες περιοχές στη Γη, με πολύ λίγα να είναι γνωστά για τα βενθικά ζώα που ζουν πέρα ​​από τα 1.000 μέτρα (3.000 πόδια) στην [ζώνη] PCZ», αναφέρει η έκθεση.

«Πρόσφατες έρευνες για τις περιοχές φλοιού στο Εθνικό Θαλάσσιο Μνημείο Παπαχαναμοκουάκεα στα Βορειοδυτικά Νησιά της Χαβάης έχουν βρει πυκνά στρώματα κοραλλιών, σφουγγαριών και άλλων ασπόνδυλων που ζουν σε φλοιούς σε αυτά τα βάθη, πολλά από τα οποία είναι καινούργια στην επιστήμη και θεωρούνται μακρόβια και εύθραυστα».

Ωστόσο, ο Γκουνασεκάρα δήλωσε στους παρευρισκόμενους στην ακρόαση ότι οι εναλλακτικές λύσεις στην εξόρυξη, όπως η ανακύκλωση, δεν θα επαρκούσαν για την κάλυψη των αναγκών παραγωγής των ΗΠΑ, καθώς η ζήτηση για κρίσιμα ορυκτά επιταχύνεται.

«Μπορούμε να καλύψουμε το έλλειμμα, αλλά μόνο με νέα ορυκτά, επειδή η ανακύκλωση, η υποκατάσταση ή η μείωση της ζήτησης δεν καλύπτουν τις ανάγκες της Αμερικής», είπε.

«Απλώς δεν υπάρχει αρκετό υλικό σε κυκλοφορία για την ανακύκλωση για να κινηθεί η βελόνα τα επόμενα 25 χρόνια… η μόνη εναπομένουσα επιλογή θα ήταν μια μειωμένη οικονομία».