Το μεγάλο φαγοπότι της σίτισης μεταναστών: Από τον ΣΥΡΙΖΑ στον Μηταράκη, με φόντο 800 εκατομμύρια και «ξενοδοχειακό» μενού
Πρόκειται για ένα από τα πλέον διαχρονικά και διακομματικά σκάνδαλα της μεταναστευτικής πολιτικής στην Ελλάδα – ένα πάρτι αναθέσεων που ξεκίνησε επί ΣΥΡΙΖΑ, με τις πρώτες μεταβιβάσεις αρμοδιοτήτων, και κορυφώθηκε στα χέρια της Νέας Δημοκρατίας, όταν το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου μετατράπηκε σε μηχανισμό παραγωγής συμβάσεων εκατομμυρίων ευρώ με αμφιλεγόμενες εταιρείες, υπό την εποπτεία του τότε υπουργού Νότη Μηταράκη.
Αρχικά, η διαχείριση της σίτισης των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών ανήκε στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Εκεί τέθηκαν οι πρώτες βάσεις για ένα σύστημα που μελλοντικά θα εξελισσόταν σε εργαλείο μαζικής διοχέτευσης κρατικού χρήματος προς συγκεκριμένους επιχειρηματικούς ομίλους. Το 2018, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, οι αρμοδιότητες μεταβιβάζονται στο νεοσυσταθέν Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, και εκεί ξεκινά η σταδιακή αλλαγή του κανονιστικού και θεσμικού πλαισίου που επέτρεψε πιο «ευέλικτες» διαδικασίες ανάθεσης.
Η κορύφωση έρχεται το 2021, όταν το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, υπό τον Νότη Μηταράκη, προκηρύσσει έναν από τους μεγαλύτερους διαγωνισμούς για τη σίτιση μεταναστών στην Ευρώπη. Η σύμβαση αγγίζει τον αστρονομικό προϋπολογισμό των 800 εκατομμυρίων ευρώ και έχει πολυετή διάρκεια, καταργώντας το προηγούμενο μοντέλο των ετήσιων, επαναλαμβανόμενων διαγωνισμών. Έτσι «κλειδώνεται» το έργο για μεγάλο χρονικό διάστημα, εξασφαλίζοντας σταθερά έσοδα και κυριαρχία στην αγορά για τον ανάδοχο.
Νικήτρια αναδεικνύεται η εταιρεία CVC, η οποία μεθοδικά φροντίζει να διευρύνει τον έλεγχό της στον τομέα. Μέσω εξαγορών, ενσωματώνει επιχειρήσεις που δεν πληρούσαν μεμονωμένα τα κριτήρια συμμετοχής, καθιστώντας τις ωστόσο νομιμοφανείς στο νέο της σχήμα. Με αυτόν τον τρόπο εξασφαλίζει μονοπωλιακή παρουσία στη σίτιση αιτούντων άσυλο σε πάνω από το 70% της ελληνικής επικράτειας.
Το μοντέλο αυτό δημιουργεί ένα πλέγμα εξάρτησης και αδιαφάνειας, όπου διαγωνισμοί διεξάγονται με θεσμικά προσχήματα, αλλά με προδιαγραφές κομμένες και ραμμένες στα μέτρα συγκεκριμένων «παικτών». Πηγές προσκείμενες στη διοίκηση αναφέρουν ότι στο Μέγαρο Μαξίμου ασκούνται συστηματικά πιέσεις προκειμένου να μην αλλάξουν οι όροι και τα περιθώρια κέρδους της συμφωνίας. Οι όροι των διαγωνισμών, οι κοστολογήσεις και η κατανομή του έργου διαμορφώνονται με γνώμονα τη σταθερότητα των αναδόχων και όχι την αποδοτικότητα του δημοσίου.
Η διαδοχή των κυβερνήσεων ΣΥΡΙΖΑ και Νέας Δημοκρατίας αποδεικνύεται αδιάσπαστη στο πεδίο αυτό: οι μεθοδεύσεις του παρελθόντος όχι μόνο διατηρούνται αλλά και διευρύνονται, εδραιώνοντας ένα δίκτυο κρατικοδίαιτης επιχειρηματικότητας στο όνομα της μεταναστευτικής διαχείρισης.
Το αποτέλεσμα είναι μια κεντρικά ελεγχόμενη αγορά, με εξωφρενικές υπερτιμολογήσεις, χαμηλό επίπεδο λογοδοσίας και διακίνηση τεράστιων κονδυλίων μέσω «ημέτερων» διαύλων. Η υπόθεση είναι ένα σκάνδαλο διαρκείας, με φρεσκομαγειρεμένες αναθέσεις με άρωμα πολιτικής κάλυψης.
Το μενού που προσφέρεται στους αιτούντες άσυλο, αν και φαινομενικά τυπικό, λειτουργεί ως πρόσχημα για τη διάθεση υπέρογκων ποσών. Με βάση τη σύμβαση-πλαίσιο του 2021, το ημερήσιο κόστος για κάθε μετανάστη ανέρχεται σε 6,88 ευρώ χωρίς ΦΠΑ, ενώ σε νησιωτικές δομές προβλέπεται μικρή έκπτωση, με κόστος 6,85 ευρώ. Το πακέτο περιλαμβάνει τρία γεύματα ημερησίως (πρωινό, μεσημεριανό και δείπνο), τρεις αραβικές πίτες και τρία λίτρα εμφιαλωμένου νερού ανά άτομο.
Σημειωτέον ότι το μενού αυτό αφορά τον γενικό πληθυσμό αιτούντων, εξαιρώντας ευάλωτες ομάδες, όπως βρέφη, ασθενείς ή άτομα με θρησκευτικούς διατροφικούς περιορισμούς. Παρά ταύτα, η κοστολόγηση χαρακτηρίζεται υπερβολική, αν συγκριθεί με την παροχή ανάλογων υπηρεσιών σε άλλους τομείς του Δημοσίου ή του ιδιωτικού τομέα.
Το σκηνικό έρχεται ξανά στην επικαιρότητα, με αφορμή τις δηλώσεις του υπουργού Υγείας Θάνου Πλεύρη από το βήμα της Βουλής. Ο ίδιος ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση προχωρά σε δραστική αναθεώρηση του πλαισίου παροχών σε αλλοδαπούς, με έμφαση στην περιοριστική πολιτική προς τους νέους αφιχθέντες.
«Έχω δώσει εντολή να επανεξεταστούν όλα τα επιδόματα που δίνονται στους αλλοδαπούς», δήλωσε, ενώ έκανε ειδική αναφορά στο μενού που διανέμεται στις δομές φιλοξενίας, χαρακτηρίζοντάς το «ξενοδοχειακού επιπέδου». Σύμφωνα με τον υπουργό, σε κάποιες δομές προσφέρονται έως και τρεις επιλογές φαγητού, τέσσερις φορές την ημέρα.
Ο ίδιος δήλωσε ότι έχει ζητήσει τον τερματισμό αυτής της πολιτικής και την αντικατάστασή της από ένα σύστημα που βασίζεται στη φιλοσοφία της εργασίας και όχι της πρόνοιας. «Το Υπουργείο Μετανάστευσης δεν είναι ξενοδοχείο. Έκανα αίτηση ασύλου, τρώω, κοιμάμαι, παίρνω 75 ευρώ επίδομα. Αν πάρω άσυλο, παίρνω επίδομα Ήλιος. Ζήτησα αυτό να σταματήσει. Αν θέλει κάποιος να μείνει, να πάει να εργαστεί», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Οι εξαγγελίες Πλεύρη, ωστόσο, δεν αγγίζουν την καρδιά του σκανδάλου: δηλαδή τη σύμβαση των 800 εκατομμυρίων και τη δομή αναθέσεων που ευνοεί έναν περιορισμένο αριθμό εταιρειών. Η ρητορική περί περιορισμού των παροχών αναλώνεται σε επίπεδο επικοινωνιακής διαχείρισης, χωρίς ουσιαστικό έλεγχο των πραγματικών διαχειριστών του δημόσιου χρήματος.
Το σχέδιο σίτισης των αιτούντων άσυλο λειτουργεί επί της ουσίας ως όχημα μεταφοράς χρημάτων, και όχι ως ένα πρόγραμμα ανθρωπιστικής διαχείρισης. Οι όποιες εξαγγελίες περί περιορισμού επιδομάτων ή αλλαγής πολιτικής δεν θίγουν την πυρηνική σύμβαση που διαμορφώνει την αγορά και καθορίζει τα ποσοστά κέρδους.
Το ερώτημα που τίθεται είναι σαφές: Ποιοι κερδίζουν από τη «φιλοξενία»; Ποιοι έστησαν τη «συνταγή» των διαγωνισμών και ποιοι τη διατηρούν ακέραια, ακόμα και σήμερα; Ποιος γνωρίζει και ποιος έκανε τα στραβά μάτια καθώς το κράτος εκχωρούσε τη σίτιση σε λίγους και εκλεκτούς, χρεώνοντας τον Έλληνα φορολογούμενο υπέρογκα ποσά, στο όνομα της διαχείρισης του προσφυγικού; Το «πάρτι» συνεχίζεται. Και όσο οι θεσμοί παραμένουν σιωπηλοί, η μερίδα μεγαλώνει.
Τροπολογία-σαπουνόφουσκα και οι επαγγελματίες της “ανθρωπιστικής” παράκρουσης
Ο θόρυβος γύρω από την τροπολογία για τη διαχείριση της λαθρομετανάστευσης είναι τόσο εκκωφαντικός που τελικά καταφέρνει να κουκουλώσει την ουσία: πως η ίδια η τροπολογία είναι μια φούσκα – ένα χαλαρό χάδι στο μάγουλο της υβριδικής απειλής που αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Ο υπουργός Μετανάστευσης Θάνος Πλεύρης μπορεί να βγήκε με στόμφο να ανακοινώσει τα υποτιθέμενα μέτρα-ασπίδα απέναντι στις καραβιές που αποβιβάζονται από τη Λιβύη, αλλά η πραγματικότητα είναι πολύ πιο ήπια – σχεδόν καθησυχαστική για τους διοργανωτές της εισβολής.
Γιατί τι κάνει ουσιαστικά η τροπολογία; Αναστέλλει για… τρεις μήνες την υποβολή αιτήσεων ασύλου. Δηλαδή, κάνει ένα βήμα μπροστά και δέκα πίσω. Αντί για ουσιαστικό φραγμό, έχουμε μια νομοθετική χειρονομία καλής θέλησης προς το εσωτερικό κοινό. Και όμως, ακόμα και αυτή η ελάχιστη, σχεδόν αδιόρατη, κίνηση καταφέρνει να προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις από τους επαγγελματίες υπερασπιστές των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» – που όσο περνά ο καιρός, φαίνεται να εστιάζονται αποκλειστικά στα δικαιώματα των επίδοξων εποίκων και όχι των πολιτών που πληρώνουν τους λογαριασμούς του κράτους.
Η Ένωση Διοικητικών Δικαστών, σε μια ανακοίνωση που περισσότερο θυμίζει μανιφέστο ΜΚΟ με σύνδρομο πολιτικής υπερδιέγερσης, εκφράζει την ανησυχία της για παραβίαση του δικαιώματος στο άσυλο. Προφανώς, στις ιεραρχίες τους, το δικαίωμα του Έλληνα πολίτη στην ασφάλεια, την ταυτότητα, και την εθνική κυριαρχία δεν καταλαμβάνει καμία θέση. Η ανησυχία αυτή όμως αναδεικνύει και ένα άλλο χρόνιο πρόβλημα: το πόσο επιτακτική είναι η ανάγκη να αναθεωρηθεί η συμμετοχή των δικαστών στις επιτροπές ασύλου. Δεν γίνεται δικαστές που δεν συμμετέχουν ούτε στις δικές τους συνδικαλιστικές διαδικασίες, να έχουν τον τελευταίο λόγο στην αποδοχή ή απόρριψη των ορδών που καταφθάνουν.
Την ίδια στιγμή, από το εξωτερικό, ο επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, Μάικλ Ο’ Φλάχερτι, παρεμβαίνει δημόσια για να καταδείξει πόσο ενοχλητική είναι ακόμα και αυτή η χλιαρή απόπειρα της Ελλάδας να διασώσει την εθνική της αυτοδιάθεση. Είναι πλέον σαφές ότι το μέτωπο που αντιμετωπίζει η χώρα είναι διπλό: από τη μια οι αφρασιατικές ροές και από την άλλη οι εντός και εκτός των συνόρων «συμπαθούντες» του σχεδίου.
Η Ελλάδα οφείλει να απαντήσει με σοβαρότητα και τόλμη. Όχι με τροπολογίες-καλλυντικά, ούτε με απολογητικά χαμόγελα στους αυτόκλητους προστάτες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που θεωρούν την πατρίδα μας ουδέτερο πεδίο για πειράματα πολυπολιτισμικού εποικισμού. Γιατί κάθε υποχώρηση στο όνομα του «ανθρωπισμού» οδηγεί σε έναν βηματισμό προς τον εθνομηδενισμό, και αυτό, σε αντίθεση με τις τροπολογίες, δεν έχει ημερομηνία λήξης.
Η Ευρώπη προσποιείται ότι ξύπνησε — αλλά είναι αργά
Από το Λονδίνο ως την Αθήνα και από τις Βρυξέλλες μέχρι το Βερολίνο, η θεατρική παράσταση «Κάνουμε κάτι για τη μετανάστευση» παίζεται με εντυπωσιακή συνέπεια. Σκηνοθέτες, οι πολιτικοί∙ κομπάρσοι, οι γραφειοκράτες∙ και θεατές, οι πολίτες που πλέον δεν ξεγελούνται. Οι κυβερνήσεις σπεύδουν να διακηρύξουν ότι παίρνουν μέτρα, ότι “δεν πάει άλλο”, ότι “σφίγγουν τα λουριά” — κι όλα αυτά εν μέσω μιας κοινής γνώμης που βράζει και μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης που παραπαίει μεταξύ ιδεοληψίας και φόβου απώλειας εξουσίας.
Το ζήτημα της μαζικής μετανάστευσης δεν είναι πια «ευρωπαϊκό πρόβλημα». Είναι η υπαρξιακή απειλή για τις κοινωνίες της Ευρώπης. Το άνοιγμα των συνόρων, οι γενναιόδωρες παροχές, και η πολιτική ορθότητα απέναντι σε κάθε είδους πολιτισμική ανατροπή είχαν πάντα ημερομηνία λήξης. Και τώρα που το σύστημα αρχίζει να καταρρέει κάτω από το βάρος του, οι ηγεσίες της Ευρώπης τρέχουν να μαζέψουν τα ασυμμάζευτα — όχι επειδή κατάλαβαν το λάθος τους, αλλά γιατί βλέπουν την κάλπη να πλησιάζει απειλητικά.
Το έγγραφο που αποκάλυψε το Politico, σύμφωνα με το οποίο η Ε.Ε. σκοπεύει να συνδέσει τη χρηματοδότηση των αφρικανικών χωρών με την ικανότητά τους να περιορίσουν τις μεταναστευτικές ροές, δεν είναι τίποτα περισσότερο από πανικόβλητο μπαλώμα. Δηλαδή, πρώτα δίνουμε χρήμα χωρίς όρους, κατόπιν πλημμυριζόμαστε από παράνομους μετανάστες, και τελικά ανακαλύπτουμε… τον όρο. Πολύ απλά, είναι αργά.
Η Γερμανία επαναφέρει ελέγχους στα σύνορα και απελαύνει νεοεισερχόμενους «γιατί δέχεται επίθεση». Ποιος; Η ίδια η χώρα που για χρόνια βάπτιζε «πολυπολιτισμική εμπλουτιστική εμπειρία» την άλωση των πόλεων της από ορδές ανενσωμάτωτων μεταναστών. Το AfD εκτοξεύεται στις δημοσκοπήσεις, όχι επειδή «εκμεταλλεύεται» την κατάσταση, αλλά γιατί είναι το μόνο κόμμα που αρθρώνει τη λέξη “όριο”.
Στην Ελλάδα, ορθώς ψηφίστηκε μια ρύθμιση για την αναστολή αιτήσεων ασύλου όσων έρχονται από τη Λιβύη, αλλά η διάρκεια (τρεις μήνες) φανερώνει περισσότερο διάθεση να καθησυχαστεί η κοινωνία, παρά να ανακοπεί η λαθρομετανάστευση. Χερσαία σύνορα, επαναπροωθήσεις από Ευρωπαϊκές χώρες, κυκλώματα “εξαφανισμένων” αιτούντων που ζουν ανεξέλεγκτα εντός της χώρας – όλα παραμένουν άθικτα.
Η Αυστρία απελαύνει έναν Σύρο εγκληματία και το πανηγυρίζει ως “τεράστια επιτυχία”. Όταν χρειάζεσαι 15 χρόνια για να στείλεις πίσω έναν καταδικασμένο αλλοδαπό, δεν λέγεσαι “κράτος δικαίου”. Λέγεσαι κράτος προς διάλυση.
Ακόμα και το Ηνωμένο Βασίλειο, εκτός Ε.Ε. πλέον, υποφέρει από την ίδια παράνοια. Ο πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ έκανε λόγο για το «νησί των ξένων», μόνο και μόνο για να δει, λίγες εβδομάδες μετά, την κατάσταση να ξεφεύγει εντελώς από κάθε έλεγχο. Την ώρα που τα ρεκόρ αφίξεων από τη Μάγχη σπάνε το ένα μετά το άλλο, το κόμμα Reform UK ανεβαίνει στις μετρήσεις και ο Φάρατζ επιστρέφει με φόρα.
Η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε μια αλήθεια που οι πολιτικοί της απέφευγαν για χρόνια: οι πολίτες δεν αντέχουν άλλο. Δεν ενδιαφέρονται για νέα σχήματα, νέα προγράμματα ή νέα ρητορική∙ θέλουν λύσεις. Θέλουν να νιώθουν ασφαλείς, να βλέπουν ότι η κουλτούρα τους προστατεύεται και ότι η πολιτεία λειτουργεί υπέρ τους, όχι εναντίον τους.
Όσο λοιπόν τα παραδοσιακά κόμματα περιορίζονται σε «διαχειριστικές» υποσχέσεις και τροπολογίες-παυσίπονα, τόσο οι ψηφοφόροι θα στρέφονται σε εκείνους που λένε δυνατά αυτό που όλοι σκέφτονται. Μπορεί να μη λένε τα πάντα σωστά — αλλά, σε αντίθεση με τους άλλους, λένε κάτι.
