Το συνολικό παγκόσμιο χρέος, δημόσιο και ιδιωτικό, έχει ξεπεράσει τα 400 τρισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με τα επίσημα και ανεπίσημα στοιχεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Αυτό σημαίνει πως κάθε άνθρωπος στη Γη φέρει ένα βάρος χρέους ύψους 5.300 δολαρίων, ενώ το κατά κεφαλήν παγκόσμιο εισόδημα είναι περίπου τρεις φορές χαμηλότερο.
Αυτοί οι αριθμοί αποκαλύπτουν ότι κάθε νεογέννητο στη Γη ξεκινά τη ζωή του με ένα χρέος 5.300 δολαρίων, το οποίο καλείται να αποπληρώσει, χωρίς να είναι σαφές πώς θα αποκτήσει το απαραίτητο εισόδημα για να το πετύχει.
Είναι αξιοσημείωτο ότι, ενώ τα οικονομικά και δημοσιογραφικά κέντρα συχνά επικεντρώνονται στις εισοδηματικές ανισότητες, αποφεύγουν να θίξουν τις ανισότητες που προκύπτουν από το κατά κεφαλήν χρέος και τις πηγές του.
Ωστόσο, η συζήτηση επικεντρώνεται στη νεοκλασική οικονομία, τον νεοφιλελευθερισμό, την απληστία και τα υπερκέρδη όσων παράγουν πλούτο και εισόδημα, παρακάμπτοντας την ουσία του προβλήματος.
Αυτή η παράλειψη φαίνεται να είναι σκόπιμη. Από το 1971, με αφετηρία τις ΗΠΑ, τον πόλεμο στο Βιετνάμ και την επιβράδυνση της ανάπτυξης στη Δύση, ξεκίνησε η εκτύπωση χρήματος μέσω του χρέους. Αυτή η εξέλιξη οδήγησε στην απόσυρση του χρυσού από το παγκόσμιο νομισματικό σύστημα και στην εμφάνιση του ενεργειακού πληθωρισμού το 1973.
Ακολούθησε μια περίοδος πληθωριστικής έξαρσης, η οποία μετέτρεψε τα χρηματιστήρια και τη χρηματοοικονομία σε κύριες πηγές ανάπτυξης μέσω του χρέους.
Ο «λαϊκός καπιταλισμός» της δεκαετίας του 1980 έφερε τις παγκόσμιες αποταμιεύσεις στις κεφαλαιαγορές, επιταχύνοντας τη ροή χρήματος και δημιουργώντας συνθήκες ταχέος και εντυπωσιακού πλουτισμού. Με αυτά τα νέα δεδομένα, και την ανάδειξη πολύπλοκων χρηματοοικονομικών εργαλείων, η παγκόσμια οικονομία εισήλθε σε μια εποχή κυριαρχίας των χρηματιστηριακών φουσκών, των πιστωτικών κλυδωνισμών και της αβεβαιότητας που επηρεάζει τις καταναλωτικές συμπεριφορές.
Στο σημερινό περιβάλλον, ο πληθωρισμός δεν οφείλεται σε διαταραχές της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας ή στον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά στην αλόγιστη δημιουργία χρήματος (χρέους) χωρίς αντίστοιχη παραγωγή πλούτου.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εκδώσει 36 τρισεκατομμύρια δολάρια σε ομοσπονδιακό χρέος, ενώ το 1981 το ποσό αυτό ήταν μόλις 1 τρισεκατομμύριο δολάρια. Παράλληλα, το αμερικανικό ΑΕΠ δεν αυξήθηκε με ανάλογους ρυθμούς, αλλά πενταπλασιάστηκε. Αυτό σημαίνει ότι το χρέος αυξήθηκε έξι φορές ταχύτερα από την οικονομική ανάπτυξη, με δραματικές επιπτώσεις. Ενώ χρειάστηκαν 27 χρόνια και η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 για να φτάσει το χρέος τα 10 τρισεκατομμύρια δολάρια, μόλις εννέα χρόνια αργότερα, το 2017, είχε διπλασιαστεί στα 20 τρισεκατομμύρια. Μέχρι το 2024, το ποσό αυτό έχει εκτοξευθεί στα 36 τρισεκατομμύρια, με τον ρυθμό αύξησης να επιταχύνεται ραγδαία.
Παρόμοιες τάσεις παρατηρούνται και στην Ευρωζώνη, όπου το φαινόμενο αυτό συνεχίζει να εξαπλώνεται, προκαλώντας σημαντικές απώλειες παραγωγικότητας στις οικονομίες των χωρών-μελών, οδηγώντας τες προς την οικονομική παρακμή.
Ο πληθωρισμός εμφανίζεται σταδιακά, καθώς οι πολίτες εμπιστεύονται το σύστημα νομισματικής έκδοσης. Για παράδειγμα, ο πληθωρισμός της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας διήρκεσε πάνω από δύο αιώνες, ενώ ο ευρωπαϊκός πληθωρισμός του 16ου αιώνα, που προκλήθηκε από την εισαγωγή χρυσού και αργύρου από τον Νέο Κόσμο, διήρκεσε σχεδόν έναν αιώνα.
Στη σύγχρονη εποχή, η ταχύτητα είναι πλέον ένα βασικό χαρακτηριστικό του πληθωρισμού. Το ερώτημα που προκύπτει είναι: Πού μπορεί να οδηγήσει ο πληθωρισμός χρέους;
Η σημερινή αύξηση της ανισότητας, της ανόδου των τιμών των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων και των ακινήτων, έχει τη ρίζα της στη δημιουργία χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες. Οι υπερ-πλούσιοι κινούνται στον κόσμο των επενδυτικών ταμείων και των κορυφαίων διαχειριστών μεγάλων επιχειρήσεων με πρόσβαση σε δωρεάν και απεριόριστη πίστωση.
Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, η απροθυμία των κεντρικών τραπεζών να αυξήσουν τα επιτόκια για να αντιμετωπίσουν την κρίση που οι ίδιες δημιούργησαν. Αν πιστεύετε ότι το χρέος θα εξαφανιστεί από μόνο του ή ότι οι κεντρικοί τραπεζίτες θα βρουν τρόπο να μας σώσουν, ίσως δεν υπάρχει λόγος να συνεχίσετε την ανάγνωση.
Ωστόσο, μην ξεχνάτε ότι ο πληθωρισμός των περιουσιακών στοιχείων (ομόλογα, μετοχές, ακίνητα) δεν καταγράφεται σε κανέναν επίσημο δείκτη. Η υποτίμηση της αγοραστικής δύναμης, όπως μετράται από τους επίσημους δείκτες πληθωρισμού, αφορά τα καταναλωτικά αγαθά και τις υπηρεσίες, αλλά δεν συμπεριλαμβάνει τη στέγαση. Η αύξηση των τιμών των ακινήτων υπονομεύει την οικονομική ευημερία των νοικοκυριών, μειώνοντας την αγοραστική τους δύναμη για άλλα, πιο παραγωγικά αγαθά.
Οι επενδύσεις σε ακίνητα με δανεικά χρήματα, βασιζόμενες σε μελλοντική υπεραξία, είναι μια βαθιά αντιπαραγωγική στρατηγική που υπονομεύει την ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας.
Το ίδιο ισχύει για τις κρατικές επιδοτήσεις και ενισχύσεις σε επιχειρήσεις και τράπεζες που απέτυχαν να αποδώσουν. Αυτές οι επιδοτήσεις δεν έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα και είναι καθαρά πληθωριστικές.
Όταν συζητάμε για τον πληθωρισμό και τις συνέπειές του, είναι σημαντικό να ενημερώνεται το κοινό με ακρίβεια και διαφάνεια για τους λόγους που προκαλούν αυξήσεις και μειώσεις στις τιμές και για την επιρροή που έχουν τα δημόσια και ιδιωτικά χρέη στη ζωή πληθυσμών που δημογραφικά φθίνουν. Με τον χρόνο να περνάει, οι κοινωνίες γίνονται όλο και λιγότερο παραγωγικές, όχι μόνο λόγω της γήρανσης του πληθυσμού, αλλά και λόγω της διάχυσης παραπλανητικών πληροφοριών γύρω από την οικονομία.
