Η εποχή για να ζήσουμε

Τον Οκτώβριο του 2020, ο Bob Moran δημοσίευσε μια γελοιογραφία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η δημοσίευση ήταν ιδιωτική, αλλά σύντομα απέκτησε μεγάλη διάδοση. Ο Μπομπ, αν και εξακολουθούσε να εργάζεται στην εφημερίδα Telegraph, ήταν έτοιμος να απολυθεί από αυτήν. Η γελοιογραφία απεικόνιζε έναν ηλικιωμένο άνδρα και μια γυναίκα που στέκονται σε έναν λόφο, κοιτάζοντας τα κυλιόμενα χωράφια και ένα απομονωμένο σπίτι στον ορίζοντα. Ο τίτλος ήταν «Ποτέ μην παραδώσεις το δικαίωμά σου να είσαι με τους ανθρώπους που αγαπάς».

Την επόμενη χρονιά, ο Μπομπ δημοσίευσε μια παραλλαγή της γελοιογραφίας του. Τα χωράφια ήταν καλυμμένα με χιόνι και οι δύο χαρακτήρες στεκόντουσαν πιο κοντά ο ένας στον άλλο. Ο τίτλος παρέμενε ίδιος, αλλά η εικόνα είχε αλλάξει, αντανακλώντας την αυξανόμενη ανάγκη για εγγύτητα και υποστήριξη.

Η φήμη του Μπομπ αναπτύχθηκε μέσα από το hashtag #bobmorangetsit, το οποίο συνδέθηκε με την αντίστασή του στους περιορισμούς του Covid και την ανησυχία του για την απομόνωση που επέφερε η πανδημία. Η γελοιογραφία του, αν και απλή, έφερε στο προσκήνιο την ουσία των μηνυμάτων του Covid με τρόπο που οι λέξεις δεν μπορούσαν να αποδώσουν. Η απλότητα του μηνύματος ήταν τρομερή ακριβώς επειδή δεν ήταν υπερφορτωμένη με περιττές λέξεις. Το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο: υπάρχουν τόποι και άνθρωποι που είναι πάντα για εμάς και μαζί μας.

Η δύναμη μιας εικόνας έγκειται στο ότι συχνά δεν χρειάζεται λέξεις. Οι λέξεις συχνά αναισθητοποιούν και απομακρύνουν από την πραγματική ουσία. Στην εικόνα του Μπομπ, το ζευγάρι δεν υπερασπίζεται το δικαίωμά του να είναι μαζί. Απλώς είναι μαζί, χωρίς να υπάρχει ανάγκη για δικαιολόγηση ή επίδειξη. Είναι εκεί γιατί είναι ριζωμένοι στη ζωή τους, γιατί απλώς ανήκουν ο ένας στον άλλον.

Η υπεράσπιση ενός θεμελιώδους δικαιώματος μειώνει τη σημασία του. Όταν το να είσαι με τους ανθρώπους που αγαπάς μετατρέπεται σε δικαίωμα, παύει να είναι τρόπος ζωής και γίνεται κάτι επιβαλλόμενο. Αυτό που ήταν φυσικό και αυθόρμητο γίνεται κοινωνική κατασκευή. Εκεί που υπήρχε αφθονία, δημιουργείται σπανιότητα. Το δικαίωμα να είσαι με τους αγαπημένους σου παίρνει την έννοια ενός περιορισμού, ακόμη και όταν προσπαθείς να αντισταθείς σε αυτόν.

Ο κυνισμός, αυτό το φαινόμενο των «πλαστικών λέξεων» όπως τις αποκαλεί ο Uve Pörksen, γεμίζει τις κενές στιγμές με λέξεις που φαινομενικά εξυπηρετούν τη συζήτηση, αλλά στην πραγματικότητα την αποδυναμώνουν. Ο κυνισμός συσκοτίζει την αθωότητα και υποβαθμίζει το αυτονόητο. Σήμερα, οι λέξεις που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τα δικαιώματα και τις ανάγκες μας, όπως «υγεία», «αξία», «επαφή», «μέλλον», είναι τόσο πλαστικές που παραμορφώνουν τις πραγματικές μας επιθυμίες και τις ανάγκες μας, οδηγώντας μας σε φλυαρία που συχνά δεν έχει καμία πραγματική αξία.

Το ζευγάρι στην εικόνα του Μπομπ δεν έχει ανάγκη από λέξεις για να είναι μαζί. Το γεγονός ότι είναι μαζί δεν απαιτεί δικαιολόγηση, γιατί η σχέση τους είναι αυτονόητη. Οι λέξεις που βρίσκονται από κάτω της εικόνας σπάνε αυτή την αυθεντική σύνδεση. Μπορούμε να συμφωνήσουμε με το μήνυμα, να το επαναλάβουμε, αλλά στο τέλος αυτό που μένει είναι μια απογοήτευση. Η επιθυμία για πιο απλές και αληθινές συνδέσεις παραμένει, αλλά συχνά θρυμματίζεται από την υπερβολή των λέξεων και τη διάχυση της σημασίας τους.

Αυτή η απογοήτευση είναι κάτι που βιώνουμε όλοι σήμερα. Ο φόβος ότι έχουμε ήδη χάσει την αληθινή σύνδεση με τους αγαπημένους μας, ότι έχουμε υποχωρήσει μπροστά σε έναν κόσμο που μας απομακρύνει από την πραγματική ζωή, μας κυριεύει. Το άγχος είναι συχνά αόριστο, όπως οι αμφιβολίες για το μέλλον ή το αν «τα πράγματα θα είναι όπως πρέπει». Εν τω μεταξύ, ζούμε σε στιγμές έντονου ενθουσιασμού για τη σύντομη παρουσία μας με τους αγαπημένους μας, αλλά αυτές οι στιγμές είναι φευγαλέες και τελικά απογοητευτικές.

Ο φόβος και η ζέση κυριαρχούν, και το ζευγάρι στο καρτούν του Μπομπ, χωρίς να έχει ανάγκη από λόγια, ζει την αληθινή αντίσταση: την απλή και αληθινή σύνδεση. Αντίθετα, εμείς είμαστε παγιδευμένοι σε μια ατελείωτη αναζήτηση για λύσεις μέσω λόγων, τις περισσότερες φορές ανίκανοι να ανακτήσουμε την πραγματική σύνδεση που κάποτε είχαμε.

Η δεύτερη εκδοχή του καρτούν, με το χιόνι και την πιο έντονη απομόνωση, τονίζει τη θερμότητα της αληθινής ανθρώπινης σύνδεσης, ακόμα και όταν όλα γύρω φαίνονται ψυχρά και απρόσιτα. Η απόσταση από τις «έξυπνες» συσκευές και τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, η σιωπηλή αντίσταση και η ανθρώπινη αλληλεπίδραση, είναι οι μοναδικοί τρόποι να ξαναβρούμε την αυθεντικότητα. Μπορεί να είναι μια μικρή μάχη, αλλά είναι μια μάχη που αξίζει να δώσουμε, γιατί στην απλότητά της κρύβεται η αλήθεια.

Τα Χριστούγεννα, για παράδειγμα, είναι μια γιορτή της θέρμης και του φωτός, που ανακτάται από το σκοτάδι και τον παγετό. Η αληθινή χαρά βρίσκεται στην ανθρώπινη σύνδεση, όχι στις φλύαρες λέξεις ή στις ψηφιακές εντυπώσεις. Το ζευγάρι του Μπομπ μπορεί να μην χρειάζεται να εξηγήσει τη σύνδεσή του, γιατί η σύνδεσή τους είναι φυσική και αυθεντική. Και αυτό είναι το πιο σημαντικό μάθημα που μπορούμε να πάρουμε.

Το πρώτο βιβλίο του Bob Moran, Bob: 2020-2024, προσφέρει μια αναζωογονητική προοπτική για όσους παραμένουν πιστοί στην αντίσταση του ανθρώπινου πνεύματος ενάντια στο αυξανόμενο αίσθημα της αποξένωσης.