Κύριε Λοβέρδο, όταν η βολή ντύνεται «εθνικό συμφέρον», η δημοκρατία μικραίνει και ο κυνισμός μεγαλώνει

Ο «άνθρωπος του για πάντα ΠΑΣΟΚ» κατέληξε, με ειρωνικό τρόπο, να γίνει η αφορμή για το πραγματικό σοκ. Όχι επειδή οι εποχές αλλάζουν —αυτό είναι αυτονόητο και αναμενόμενο— αλλά επειδή κάποτε ο ίδιος θεωρούσε πως ορίζει το μέτρο της πολιτικής συνέπειας, μιλώντας με φράσεις βαριές σαν καταδίκες. Είναι ο ίδιος που, όταν ο Γιώργος Κατρούγκαλος άφηνε παλιότερα να εννοηθεί ότι βλέπει προς τη Νέα Δημοκρατία, έσπευσε να τον ξεγυμνώσει πολιτικά με κατηγορίες για αποστασία και αλλοίωση ταυτότητας. Ο ίδιος που υπέγραφε ως αξίωμα ότι η ΝΔ είναι η προσωποποίηση της διαπλοκής, το σύστημα που πρέπει να ηττηθεί για να μπορέσει η χώρα να ανασάνει.

Κι όμως, αυτός ο κύκλος δεν έκλεισε απλώς — έκλεισε με τον πιο προβλέψιμο και ξενέρωτο τρόπο. Ο άνθρωπος που φώναζε έγινε εκείνος που κάποτε κατακεραύνωνε. Μέχρι χθες το προσπαθούσε να το κρύψει, σήμερα το δηλώνει χωρίς περιστροφές.

Το πρόσωπο, φυσικά, είναι ο Ανδρέας Λοβέρδος, γνωστός και ως «κύριος Ταμπούρλο» — παρατσούκλι σχεδόν σκωπτικό, που κουβαλούσε πάντοτε την υπόσχεση έντασης, ρυθμού και πολιτικής φασαρίας ικανής να τραβήξει τα βλέμματα. Μόνο που τέτοιου είδους «μουσική» αποδεικνύεται συχνά τρόπος να καλυφθεί η απουσία μελωδίας, περιεχομένου, αρχής. Ο Λοβέρδος δεν αλλάζει απλώς πολιτική στέγη, αναθεωρεί το ίδιο του το αφήγημα. Κι αυτή η αναθεώρηση δεν μοιάζει με ώριμη πολιτική αυτογνωσία, αλλά περισσότερο με την ξεκάθαρη αποδοχή ότι η πολιτική είναι τελικά ένας χώρος διευθετήσεων, όπου τα λόγια παίρνονται πίσω όταν πάψουν να εξυπηρετούν.

Θα πουν, φυσικά, ότι οι συνθήκες άλλαξαν, ότι η χώρα έχει ανάγκη από σταθερότητα, ότι οι παλιές διαχωριστικές γραμμές δεν υπάρχουν πια. Όλα αυτά ακούγονται πειστικά όταν μιλάς θεωρητικά ή επιστημονικά. Στην πολιτική, όμως, υπάρχει μία και μόνη σταθερά: η εμπιστοσύνη του πολίτη. Κι αυτή δεν μετριέται με δείκτες, αλλά με μνήμη.

Η μνήμη δεν ξεχνά ποιος μιλούσε με όρους ηθικής ανωτερότητας για τη διαπλοκή και τώρα την ονομάζει συνεννόηση. Θυμάται ποιος ύψωνε φραγμούς ανάμεσα στο «σύστημα» και την «αλλαγή» και τώρα περνάει την πύλη σαν να ήταν πάντα ανοιχτή, λες και δεν ειπώθηκε ποτέ τίποτα, λες και δεν υποσχέθηκε ποτέ κανείς πως τα πράγματα θα είναι αλλιώς.

Το θέμα δεν είναι προσωπικό. Είναι βαθιά πολιτικό. Γιατί κάθε τέτοια μεταγραφή, όταν δεν συνοδεύεται από ειλικρινή λογοδοσία, δεν πλήττει απλώς την εικόνα του προσώπου που την κάνει, αλλά αδειάζει την πολιτική από περιεχόμενο και ακυρώνει κάθε σύγκρουση αρχών. Διδάσκει στην κοινωνία ότι όλα είναι υπό διαπραγμάτευση: οι αξίες, η ταυτότητα, το ίδιο το νόημα των λέξεων. Έτσι, η πολιτική καταντά ένα μικρό θέατρο με εναλλαγή σκηνικών αλλά με το ίδιο έργο. Το χειροκρότημα δεν πηγαίνει σε αυτόν που έπεισε, αλλά σε αυτόν που βρήκε την πόρτα μισάνοιχτη.

«Βρε πώς τα φέρνει ο καιρός…», λέει συχνά ο λαός. Μα στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι ο καιρός που τα φέρνει. Είναι η βολή. Κι όταν η βολή πλασάρεται ως «εθνικό συμφέρον», τότε η δημοκρατία μικραίνει και ο κυνισμός μεγαλώνει.

Αν υπάρχει ένα πράγμα που πρέπει να μείνει από αυτή την ιστορία, είναι ότι οι λέξεις δεν είναι τύμπανα προεκλογικής φασαρίας. Είναι δεσμεύσεις. Και αν στο πρώτο κάλεσμα της εξουσίας αυτές οι δεσμεύσεις ξεχνιούνται, τότε ο «άνθρωπος του για πάντα ΠΑΣΟΚ» δεν έγινε απλώς Νέα Δημοκρατία. Έγινε το πιο καθαρό σύμβολο μιας εποχής που έμαθε να αποθεώνει την ευκολία της προσαρμογής και να χλευάζει τη συνέπεια, μέχρι που στο τέλος δεν απομένει τίποτα άξιο υπεράσπισης. Ούτε καν η σιωπή.