Μυστήριο χιλιάδων ετών στην Πιερία: Εντυπωσιακά αρχαιολογικά ευρήματα από τις ανασκαφές για τον σιδηρόδρομο

Ένα συγκλονιστικό αρχαιολογικό εύρημα που φωτίζει πτυχές της καθημερινότητας, της κοινωνικής ζωής και των διατροφικών συνηθειών των πρώτων γεωργικών κοινωνιών της Ελλάδας ήρθε στο φως στις αρχές της δεκαετίας του ’90, κατά τη διάρκεια σωστικών ανασκαφών για τη διάνοιξη του σιδηροδρόμου στην Πιερία. Τρεις δεκαετίες μετά, επιστήμονες επανεξετάζουν την πολιτισμική του σημασία και ανοίγουν ένα παράθυρο στον νεολιθικό κόσμο.

Στην καρδιά του νεολιθικού οικισμού στον Μακρύγιαλο εντοπίστηκε ένας τεράστιος κυκλικός λάκκος, με διάμετρο περίπου 30 μέτρα και βάθος έως 1,5 μέτρο. Το περιεχόμενό του εκπλήσσει: χιλιάδες ευρήματα, μεταξύ των οποίων όστρακα, οστά ζώων, μαγειρικά σκεύη, κοσμήματα και προσωπικά αντικείμενα. Η χρονολόγηση του λάκκου ανάγεται μεταξύ 5450 και 5250 π.Χ., και η χρήση του παραμένει ένα αίνιγμα.

Η αρχαιολόγος και αρχαιοζωολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, δρ. Ρένα Βεροπουλίδου, εξηγεί πως η συγκέντρωση και η εξαιρετική διατήρηση των αντικειμένων υποδηλώνει μια μαζική και συντονισμένη απόθεση, πιθανότατα στο πλαίσιο μιας τελετουργικής γιορτής ή συμβολικού γεύματος. Δεν πρόκειται για έναν απλό σκουπιδόλακκο. Τα οστά ζώων βρέθηκαν με άθικτες αρθρώσεις, ενώ τα αντικείμενα δεν φέρουν ίχνη καιρικής φθοράς.

Η παρουσία κοσμημάτων από κοχύλια «γαϊδουροπόδαρου», τα οποία πιθανόν είχαν ανταλλακτική αξία, ενισχύει τη θεωρία ενός σημαντικού κοινωνικού ή τελετουργικού γεγονότος. Αντίστοιχες πρακτικές έχουν καταγραφεί σε μακρινούς πολιτισμούς, όπως στη Βόρεια Αμερική, όπου συλλογικά συμπόσια συνοδεύονταν από προσφορές με συμβολική σημασία.

Η καθημερινή ζωή στην Πιερία του 6500 π.Χ.

Οι αναλύσεις των επιστημόνων Ρένας Βεροπουλίδου, Αλεξάνδρας Λιβάρδα και Τάνιας Βαλαμώτη αποκαλύπτουν ένα εντυπωσιακά οργανωμένο διατροφικό μοντέλο. Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής καλλιεργούσαν δημητριακά όπως μονόκοκκο και δίκοκκο σιτάρι, κριθάρι, καθώς και όσπρια, όπως φακές και ρόβη. Παράλληλα, συνέλεγαν άγρια φρούτα και καρπούς, όπως σύκα, μήλα, βατόμουρα και αγριοφιστίκια.

Η κατανάλωση κρέατος φαίνεται πως ήταν περιορισμένη και πιθανόν συνδεδεμένη με ειδικές περιστάσεις. Τα αιγοπρόβατα, οι χοίροι και τα βοοειδή προσέφεραν σποραδικά κρέας, με τη σφαγή τους να συνοδεύεται από τεχνικές τεμαχισμού που υποδηλώνουν μεγάλη κατανάλωση από πολυμελείς ομάδες – μια ακόμη ένδειξη τελετουργικού συμποσίου.

Η αλιεία και η συλλογή οστρακοειδών, όπως οι «μπουρλήθρες», είχαν επίσης σημαντικό ρόλο, ειδικά στις παράκτιες κοινότητες της Πιερίας. Τα ευρήματα από τη Μεθώνη δείχνουν βιώσιμες πρακτικές συλλογής – γνώση που διατηρήθηκε, όπως μαρτυρούν προφορικές μαρτυρίες κατοίκων, μέχρι και τη δεκαετία του 1940.

Η διατροφή ως κλειδί για την κατανόηση της ταυτότητας

Η έρευνα στον Μακρύγιαλο αναδεικνύει πώς η διατροφή δεν ήταν απλώς βιολογική ανάγκη, αλλά και μέσο κοινωνικής συνοχής, πολιτισμικής έκφρασης και τελετουργικής επικοινωνίας. Η αρχαιολογική προσέγγιση στην Πιερία προσφέρει ένα σπάνιο παράδειγμα ολοκληρωμένης κατανόησης της αρχαίας ζωής – από το καθημερινό τραπέζι έως τις συλλογικές τελετές.

Η ανακάλυψη αυτής της νεολιθικής κληρονομιάς δεν είναι μόνο επιστημονικής σημασίας, αλλά μπορεί να αποτελέσει βάση για την τουριστική προβολή της Πιερίας. Η σύνδεση του αρχαιολογικού πλούτου με τη σύγχρονη αγροτική παραγωγή και τη γαστρονομία θα μπορούσε να δημιουργήσει θεματικές διαδρομές, εκπαιδευτικά προγράμματα και φεστιβάλ που προβάλλουν τη διατροφική συνέχεια της περιοχής.

Ο επισκέπτης δεν θα ανακαλύπτει μόνο τι έτρωγαν οι πρόγονοί μας, αλλά και πώς ζούσαν, πώς πανηγύριζαν και πώς έδιναν νόημα στην ύπαρξή τους. Σε μια εποχή όπου η αυθεντικότητα και η βιωσιμότητα αποτελούν κριτήρια επιλογής, η Πιερία μπορεί να χτίσει τη δική της τουριστική ταυτότητα πάνω στις αρχές της αυτάρκειας, της φύσης και της πολιτισμικής μνήμης.