Πληρώστε και σκάστε!

Η Ευρωπαϊκή Ένωση συνδυάζει την αυστηρότητα με την ευελιξία με τρόπο που σπάνια συναντάται σε άλλους θεσμούς. Η συνέπειά της είναι αξιοζήλευτη: ξέρει πάντα να κάνει τον αδύναμο να νιώθει ένοχος και τον ισχυρό δικαιωμένο.

Το 2010, όταν η Ελλάδα ζήτησε δανεικά, η Ευρώπη εμφανίστηκε σαν αυστηρός θείος από το χωριό. Τα δάνεια συνοδεύτηκαν από ασφυκτικούς όρους, υποθήκες και μνημόνια, ενώ οι θεσμικοί αξιωματούχοι φρόντιζαν να θυμίζουν με κάθε ευκαιρία την ατέλεια της χώρας. Κάθε ευρώ που έφτανε στη χώρα ελέγχονταν εξονυχιστικά, σαν μαθητής που έκανε σκονάκι υπό την επίβλεψη αυστηρής δασκάλας.

Σήμερα, η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική. Η Ουκρανία εισπράττει δισεκατομμύρια, όπλα και πολιτική στήριξη χωρίς περιορισμούς, υποθήκες ή αιματηρές «μεταρρυθμίσεις». Η Ευρώπη ανακάλυψε ξαφνικά ότι τα λεφτά υπάρχουν, αρκεί να υπηρετούν τη «σωστή πλευρά» της Ιστορίας. Η διαφορά στη μεταχείριση είναι εμφανής και προκαλεί εύλογα ερωτήματα για την έννοια της αλληλεγγύης.

Η Ελλάδα, όμως, δεν βρέθηκε σε κρίση τυχαία. Η τουρκική επιθετικότητα αποτελεί μόνιμη πηγή κινδύνου, με κατοχή τμήματος της Κύπρου, casus belli και απειλές που απαιτούν αμυντικά έξοδα. Για να διασφαλίσει την ασφάλεια, η χώρα ξοδεύει υπέρογκα ποσά για εξοπλισμούς, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζει οικονομική πίεση και περιορισμούς από τους δανειστές.

Η αντίφαση είναι εμφανής: για τον Ζελένσκι, γενναιοδωρία· για την Ελλάδα, λογαριασμός με τόκο. Κάθε αίτημα για στήριξη συναντά το ευρωπαϊκό «μην είστε λαϊκιστές». Οι περικοπές συντάξεων και οι θυσίες των Ελλήνων φορολογούμενων αντιμετωπίστηκαν ως υπευθυνότητα, ενώ η απεριόριστη στήριξη σε άλλες χώρες θεωρήθηκε στρατηγική επένδυση στις αξίες.

Η Ε.Ε. δεν χρησιμοποιεί δύο μέτρα και δύο σταθμά. Χρησιμοποιεί ένα: όποιος πληρώνει, σωπαίνει· όποιος μάχεται για λογαριασμό της, επιδοτείται. Στο τέλος, ο Έλληνας φορολογούμενος πληρώνει και χαμογελά, ενώ η λέξη «αλληλεγγύη» παραμένει έννοια που απαιτεί θυσίες των άλλων. Η κυβέρνηση, με επικεφαλής τον Κυριάκο Μητσοτάκη, συμφωνεί με αυτές τις θυσίες, χωρίς να συμμετέχει στις δικές της.

Η Ευρώπη των δύο ταχυτήτων αποκαλύπτει μια αμείλικτη πραγματικότητα: η συνέπεια και η αλληλεγγύη δεν μοιράζονται ισότιμα, αλλά επιβάλλονται ανάλογα με το ποιος έχει δύναμη και ποιος υποχρεούται να πληρώσει. Η Ελλάδα, για άλλη μια φορά, βρίσκεται στην πλευρά του λογαριασμού.