Ταμείο Ανάκαμψης: 10 «κολλητές» εταιρείες ρούφηξαν 2,5 δισ. ευρώ χωρίς να τους ενοχλήσει κανείς

Ταμείο Ανάκαμψης: Η υπόθεση ΟΠΕΚΕΠΕ ήταν απλώς η πρόγευση. Αυτό που έρχεται τώρα αποκαλύπτει το επόμενο μεγάλο πεδίο θεσμικού εκτροχιασμού: τη λεηλασία του Ταμείου Ανάκαμψης. Σύμφωνα με αποκαλύψεις του Politico τον Απρίλιο του 2024, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχει ανοίξει φάκελο για το πώς, μέσα σε μόλις δύο χρόνια (2021–2023), δέκα μόλις εταιρείες κατάφεραν να αποσπάσουν 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ από τα ευρωπαϊκά κονδύλια που προορίζονταν – υποτίθεται – για την ψηφιακή ανασυγκρότηση της χώρας. Το κόλπο; Στημένοι διαγωνισμοί, με εκ των προτέρων συμφωνημένα αποτελέσματα, σε μια διαδικασία που παραπέμπει περισσότερο σε καρτέλ παρά σε ελεύθερη αγορά.

Οι δέκα εταιρείες, εκ των οποίων τρεις τηλεπικοινωνιακές, πέντε πληροφορικής και δύο συμβουλευτικές, φέρονται να μοίρασαν μεταξύ τους τα έργα μέσα από εσωτερικές συνεννοήσεις. Χωρίς ανταγωνισμό, χωρίς διαφάνεια, και φυσικά με τιμές φουσκωμένες. Το αποτέλεσμα ήταν διπλό: από τη μία, κερδισμένα έργα με υπερκοστολόγηση· από την άλλη, αποκλεισμός κάθε άλλης επιχείρησης, με το δημόσιο να πληρώνει το μάρμαρο και την υπόλοιπη οικονομία να μένει απ’ έξω.

Η εικόνα που περιγράφει η ευρωπαϊκή έρευνα δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνείας. Διαγωνισμοί-καρμπόν, κατανεμημένοι μεταξύ των ίδιων πάντα παικτών, με 600 έργα συνολικά να έχουν «κλειδώσει» μέσα σε μια τριετία. Από τα 7 δισ. ευρώ που είχαν προοριστεί για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, τα 2,5 «έφυγαν» προς τους δέκα εκλεκτούς – δηλαδή το 36% των συνολικών κονδυλίων.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το έργο για την ψηφιοποίηση του Εθνικού Συστήματος Δημοσίων Συμβάσεων. Στην Ελλάδα το έργο ξεκίνησε με προϋπολογισμό 44 εκατομμυρίων ευρώ. Για να καταλάβουμε τη διαφορά: το ίδιο έργο κόστισε 4,6 εκατομμύρια στην Ιρλανδία, 4,5 στην Κύπρο και 1,3 εκατομμύρια στη Μάλτα. Μετά από έντονες αντιδράσεις, στην Ελλάδα αποφασίστηκε τελικά να «σπάσει» σε δύο διαγωνισμούς συνολικού ύψους περίπου 18 εκατομμυρίων. Το πρόβλημα, όμως, είχε ήδη αποκαλυφθεί.

Οι αποκαλύψεις ήρθαν έπειτα από καταγγελία ανταγωνιστικής εταιρείας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Επιπλέον, υπήρξαν αναφορές πως ορισμένοι είχαν παράνομη πρόσβαση στο σύστημα διαγωνισμών, βλέποντας τις προσφορές των άλλων πριν αυτές κατατεθούν. Παρόλα αυτά, το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ισχυρίστηκε πως δεν είχε ιδέα για όλα αυτά. Υπουργός εκείνη την περίοδο ήταν ο Κυριάκος Πιερρακάκης, ο οποίος όχι μόνο δεν παρενέβη, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει δώσει στη δημοσιότητα ούτε καν τον κατάλογο των εταιρειών που πήραν έργα από το Ταμείο Ανάκαμψης – κάτι για το οποίο είναι θεσμικά υποχρεωμένος.

Τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου είναι επίσης αποκαλυπτικά: το 2021 στην Ελλάδα, το 42,4% των δημοσίων συμβάσεων κατακυρώθηκαν εκεί όπου υπήρχε μόνο μία προσφορά. Για σύγκριση, το ποσοστό στην Πορτογαλία είναι 31,6% και στο Βέλγιο 27,1%. Η εικόνα παραπέμπει σε ελεγχόμενη αγορά έργων και όχι σε διαφανή δημόσια διακυβέρνηση.

Η υπόθεση εκθέτει συνολικά την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Δεν πρόκειται για αμέλεια, ούτε για «κακές πρακτικές του παρελθόντος». Πρόκειται για μια συντεταγμένη και μεθοδική ανακατεύθυνση δημοσίου χρήματος, από έναν θεσμό φτιαγμένο για την ανάκαμψη της πραγματικής οικονομίας, προς ένα στενό κύκλο συμφερόντων. Δεν υπάρχουν εδώ αγρότες ή μικρομεσαίοι, ούτε «φραπέδες» και «ρουσφέτια». Το φαγοπότι έγινε με υψηλή τεχνολογία, συντονισμένα και σιωπηλά, με θεσμική κάλυψη και χωρίς καμία κρατική αντίδραση.

Το σκάνδαλο αποτυπώνει και κάτι βαθύτερο: ότι πίσω από τη διαφθορά υπάρχει και ιδεολογικό πρόσημο. Το δόγμα Πισσαρίδη, που αποτέλεσε τη βάση του σχεδίου «Ελλάδα 2.0», προέβλεπε ότι οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις πρέπει να εκλείψουν· να εξαγοραστούν ή να κλείσουν. Η χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης σχεδιάστηκε για αυτές τις επιχειρήσεις, που βρέθηκαν μετά την πανδημία χωρίς καμία πρόσβαση σε τραπεζικά κεφάλαια. Αντί όμως να στηριχθούν, αποκλείστηκαν μεθοδικά, για να μείνει το πεδίο καθαρό για λίγους – και για τους «δικούς».

Όλα αυτά εκτυλίσσονται την ώρα που η κυβέρνηση έχει την πλήρη διαχείριση ενός τεράστιου χρηματοδοτικού εργαλείου, και δεν δίνει λόγο σε κανέναν. Η Δικαιοσύνη δεν έχει επέμβει. Οι θεσμικές Αρχές παραμένουν βουβές. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία είναι η μόνη που κινείται. Και είναι η μόνη ελπίδα, μήπως σε αυτή την υπόθεση, κάποιος λογοδοτήσει πραγματικά.

Αν το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ ήταν το προοίμιο, το σκάνδαλο του Ταμείου Ανάκαμψης είναι το κυρίως έργο. Και όπως όλα δείχνουν, έπεται συνέχεια.