Το στόμα «προδίδει» τον καρκίνο του παγκρέατος – Τι ανακάλυψαν οι επιστήμονες

Ένα απλό τεστ σάλιου θα μπορούσε, στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, να προβλέπει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος, μιας από τις πιο επιθετικές και θανατηφόρες μορφές καρκίνου. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η παρουσία συγκεκριμένων βακτηρίων στο στόμα μπορεί να τριπλασιάζει την πιθανότητα ανάπτυξης της νόσου, καθώς τα ίδια μικρόβια που προκαλούν ουλίτιδα φαίνεται πως διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο και στην καρκινογένεση.

Η ανακάλυψη αυτή, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο ιατρικό περιοδικό JAMA Oncology, βασίζεται σε ανάλυση δειγμάτων σάλιου από 122.000 συμμετέχοντες δύο μεγάλων επιδημιολογικών μελετών, οι οποίοι παρακολουθήθηκαν για περίπου εννέα χρόνια. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, 445 από αυτούς εμφάνισαν καρκίνο του παγκρέατος. Οι ερευνητές, προχωρώντας σε εκτεταμένη γονιδιωματική ανάλυση του μικροβιώματος του στόματος, εντόπισαν 21 είδη βακτηρίων που συνδέονται με την εμφάνιση της νόσου· οκτώ από αυτά φάνηκε να μειώνουν τον κίνδυνο, ενώ δεκατρία τον αύξαναν.

Στη συνέχεια, οι επιστήμονες ανέπτυξαν ένα εργαλείο πρόβλεψης κινδύνου βασισμένο στην παρουσία 27 μικροβίων στο στόμα. Το εντυπωσιακό αποτέλεσμα ήταν πως κάθε αύξηση της βαθμολογίας κινδύνου κατά μία μονάδα τριπλασίαζε την πιθανότητα εκδήλωσης καρκίνου του παγκρέατος.

Ανάμεσα στα μικρόβια που συσχετίστηκαν με υψηλότερο κίνδυνο, περιλαμβάνονται το Porphyromonas gingivalis και το Prevotella intermedia, τα ίδια βακτήρια που ευθύνονται για την ουλίτιδα, καθώς και διάφοροι μύκητες, όπως οι Candida albicans, Candida tropicalis και Malassezia globosa. Η παρουσία των τελευταίων αποδείχθηκε ιδιαίτερα επιβαρυντική σε άτομα με ιστορικό καπνίσματος, γεγονός που ενισχύει τη συσχέτιση ανάμεσα στην κακή στοματική υγεία, τις επιβλαβείς συνήθειες και την καρκινογένεση.

Το ερώτημα που προκύπτει είναι πώς τα βακτήρια του στόματος μπορούν να επηρεάσουν ένα απομακρυσμένο όργανο όπως το πάγκρεας. Ο στοματογναθοπροσωπικός χειρουργός Θάντεους Κόννελλυ εξήγησε ότι το στόμα ασκεί τοπική, συστημική και άμεση επιρροή στην υγεία του οργανισμού.

Όταν η ισορροπία του μικροβιώματος διαταράσσεται, τα επιβλαβή βακτήρια μπορούν να διεισδύσουν στα αιμοφόρα αγγεία μέσω των φλεγμονωδών ούλων και να ταξιδέψουν στο σώμα, προκαλώντας μακροχρόνιες φλεγμονές. Ο καθηγητής Ντιλίπ Σάρμα από το Πανεπιστήμιο του Νιούκασλ υπογράμμισε ότι η χρόνια αυτή φλεγμονή μεταβάλλει το περιβάλλον των ιστών, προάγοντας τη γένεση καρκινικών κυττάρων σε απομακρυσμένα όργανα.

Ο Κόννελλυ επεσήμανε ότι η συνεχής απελευθέρωση φλεγμονωδών μορίων στο αίμα δημιουργεί μια κατάσταση διαρκούς συναγερμού στους ιστούς, που ευνοεί την ανάπτυξη πλήθους ασθενειών, όπως καρδιοπάθειες, διαβήτης, εγκεφαλικά και, φυσικά, καρκίνος. Τα βακτήρια μπορούν επίσης να φτάσουν στο πεπτικό σύστημα μέσω της κατάποσης του σάλιου, προκαλώντας φλεγμονές που με τον καιρό βλάπτουν όργανα όπως το ήπαρ και το πάγκρεας. Έτσι, η στοματική κοιλότητα δεν αποτελεί ένα απομονωμένο τμήμα του σώματος, αλλά ένα δυναμικό μικροσύστημα που μπορεί να επηρεάσει βαθιά τη συνολική μας υγεία.

Η συγκεκριμένη ανακάλυψη αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία αν σκεφτεί κανείς ότι τα ίδια βακτήρια που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του παγκρέατος έχουν ήδη συνδεθεί με άλλες σοβαρές παθήσεις. Το Porphyromonas gingivalis έχει βρεθεί ότι συμμετέχει στην παθογένεση ενδοκαρδίτιδας, καρδιαγγειακών νοσημάτων, ρευματοειδούς αρθρίτιδας, ακόμη και της νόσου Αλτσχάιμερ, ενώ το Prevotella intermedia έχει συνδεθεί με καρκίνους της κεφαλής και του τραχήλου. Το Fusobacterium nucleatum ενοχοποιείται για φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, ενώ το γένος Candida σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο πολλών ειδών καρκίνου. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι οι χρόνιες φλεγμονές που προκαλούνται από αυτά τα μικρόβια ενδέχεται να δημιουργούν τις προϋποθέσεις για μεταλλάξεις και ανάπτυξη όγκων.

Η μελέτη, ωστόσο, δεν αποδεικνύει ότι τα βακτήρια προκαλούν άμεσα καρκίνο· δείχνει όμως καθαρά ότι η στοματική υγιεινή είναι θεμελιώδης για τη γενική υγεία. Ο καθηγητής Ρίτσαρντ Χέιζ από τη Σχολή Ιατρικής του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης τόνισε ότι το βούρτσισμα και η χρήση νήματος δεν προλαμβάνουν μόνο την ουλίτιδα, αλλά πιθανόν και τον καρκίνο. Ο Κόννελλυ εξηγεί πως η πλάκα που σχηματίζεται στα δόντια μετατρέπεται με τον καιρό σε σκληρή επιφάνεια όπου συσσωρεύονται επικίνδυνα βακτήρια, δημιουργώντας ένα «εργοστάσιο παθογόνων». Γι’ αυτό και η καθημερινή φροντίδα του στόματος είναι ζωτικής σημασίας, όχι μόνο για τα δόντια αλλά και για την προστασία ολόκληρου του οργανισμού.

Η διατήρηση ενός υγιούς μικροβιώματος στο στόμα δεν απαιτεί μόνο βούρτσισμα και νήμα, αλλά και σωστή διατροφή. Η κατανάλωση φυτικών ινών, ψαριών και τροφών πλούσιων σε πολυφαινόλες, σε συνδυασμό με τη διακοπή του καπνίσματος, συμβάλλει στην ενίσχυση των ωφέλιμων βακτηρίων και στη μείωση της φλεγμονής. Αντίθετα, η υπερβολική ζάχαρη και οι απλοί υδατάνθρακες ενισχύουν τα παθογόνα είδη. Η υγιεινή του στόματος μπορεί, τελικά, να αποδειχθεί ένα από τα πιο ισχυρά όπλα πρόληψης όχι μόνο απέναντι στην ουλίτιδα και την τερηδόνα, αλλά και απέναντι σε σοβαρές, απειλητικές για τη ζωή ασθένειες.

Καθώς οι επιστήμονες συνεχίζουν να μελετούν τη σχέση ανάμεσα στα βακτήρια του στόματος και τις συστηματικές ασθένειες, το μήνυμα είναι πλέον σαφές: η φροντίδα του στόματός μας δεν αφορά μόνο την αισθητική ή τη δροσερή αναπνοή· αφορά την ίδια τη ζωή μας. Ένα υγιές στόμα μπορεί να σημαίνει έναν πιο υγιή οργανισμό, ίσως και ένα μέλλον όπου μια απλή σταγόνα σάλιου θα αρκεί για να αποτρέψει μια από τις πιο φονικές ασθένειες του αιώνα.