Αλτρουισμός: Η χρόνια φλεγμονή είναι η βασική αιτία πολλών ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων των καρδιακών παθήσεων, του διαβήτη και των νευροεκφυλιστικών διαταραχών. Ευτυχώς, υπάρχουν πολλές επιλογές τρόπου ζωής που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της χρόνιας φλεγμονής και πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι η τακτική βοήθεια προς τους άλλους μπορεί να είναι μία από αυτές.

Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Annals of Behavioral Medicine νωρίτερα φέτος, οι ερευνητές διεξήγαγαν δύο ξεχωριστές έρευνες στις οποίες συμμετείχαν 746 και 350 ενήλικες μέσης ηλικίας, αντίστοιχα. Μέτρησαν τον χρόνο που περνούσαν αυτά τα άτομα βοηθώντας άλλους ή εθελοντικά στην καθημερινή τους ζωή, ενώ αξιολόγησαν επίσης τα επίπεδα ιντερλευκίνης-6 (IL-6) στο αίμα τους.Η ιντερλευκίνη-6 (IL-6) χρησιμεύει ως ένας από τους δείκτες για τη μέτρηση της συστηματικής φλεγμονής. Για παράδειγμα, μετά από λοίμωξη από τον ιό COVID-19, οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν μια «καταιγίδα κυτοκινών», όπου το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος αντιδρά υπερβολικά στον ιό, με αποτέλεσμα την υπερπαραγωγή διαφόρων κυτοκινών, συμπεριλαμβανομένης της IL-6. Αυτό μπορεί τελικά να οδηγήσει σε σημαντική βλάβη σε ιστούς και όργανα. 

Η υπερβολική φλεγμονή μπορεί να είναι θανατηφόρα, ενώ η χρόνια φλεγμονή μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες ασθένειες, όπως εγκεφαλικό επεισόδιο, καρδιαγγειακή νόσο, σακχαρώδη διαβήτη, καρκίνο, χρόνια νεφρική νόσο, μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος και νευροεκφυλιστικές καταστάσεις, μεταξύ άλλων.

Τα αποτελέσματα της μελέτης αποκάλυψαν σημαντική συσχέτιση μεταξύ της ενασχόλησης με δραστηριότητες που παρέχουν υποστήριξη σε άλλους (συμπεριλαμβανομένης της παρηγοριάς φίλων και της οικογένειας, της οικιακής εργασίας ή του εθελοντισμού σε φιλανθρωπικές οργανώσεις) και μιας αξιοσημείωτης μείωσης των επιπέδων ιντερλευκίνης-6 (IL-6). Επιπλέον, όσοι βοηθούν άλλους πιο συχνά εμφανίζουν χαμηλότερα επίπεδα φλεγμονής στο σώμα τους. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτό μπορεί να εξηγήσει το γιατί τα άτομα που τείνουν να βοηθάνε άλλους είναι πιο πιθανό να βιώσουν μια πιο υγιή και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.

Οι ερευνητές προσπάθησαν επίσης να λάβουν υπόψη άλλους παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη φλεγμονή. Εκτός από μεταβλητές όπως ο δείκτης μάζας σώματος, η ηλικία, το φύλο και η χρήση φαρμάκων, έλαβαν επίσης υπόψη το μέγεθος του κοινωνικού δικτύου των ατόμων. Αυτό συμβαίνει επειδή η ενασχόληση με συχνές πράξεις καλοσύνης συχνά συνεπάγεται υψηλότερο επίπεδο συμμετοχής σε κοινωνικές δραστηριότητες και ο θετικός αντίκτυπος των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων στην υγεία έχει επιβεβαιωθεί εδώ και καιρό. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι ερευνητές διαπίστωσαν πως η λήψη υποστήριξης από άλλους δεν συνδέθηκε με μειωμένα επίπεδα φλεγμονής.

Η μελέτη έδειξε ότι τα οφέλη από το να βοηθάς άλλους εκτείνονται πέρα ​​από την αύξηση των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων ή την απόκτηση μακροπρόθεσμης υποστήριξης από άλλους – η πράξη της προσφοράς φαίνεται να επιφέρει πολλά πλεονεκτήματα για την υγεία.

Γιατί η βοήθεια προς τους άλλους μειώνει τη φλεγμονή στο σώμα;

Οι ερευνητές έχουν επισημάνει ότι αυτό παραμένει ένα ερώτημα που απαιτεί περαιτέρω διερεύνηση, αλλά μια σειρά ιατρικών πειραμάτων έχουν δώσει ορισμένα ενδεικτικά ευρήματα. Από νευρολογικής άποψης, αυτό το φαινόμενο μπορεί να αποδοθεί στον αντίκτυπο των αλτρουιστικών ενεργειών στη νευρική δραστηριότητα, ιδιαίτερα στις περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με φλεγμονώδεις αποκρίσεις. Μπορεί επίσης να ρυθμίσει τη δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, αποτρέποντας τη φλεγμονή που προκαλείται από μια υπερβολική απόκριση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος.

Επιπλέον, προηγούμενες μελέτες έχουν επίσης αποδείξει μια σημαντική σχέση μεταξύ των συναισθημάτων μοναξιάς και της έκκρισης της IL-6, υποδηλώνοντας ότι η βοήθεια προς τους άλλους μπορεί να ανακουφίσει αυτά τα συναισθήματα. Επιπλέον, μπορεί επίσης να ενσταλάξει μια μεγαλύτερη αίσθηση σκοπού στη ζωή, ενισχύοντας έτσι τη συνολική ευτυχία.

Όσο περισσότερο βοηθάτε, τόσο πιο υγιείς γίνεστε

Ωστόσο, οι ερευνητές τόνισαν ότι το να βοηθάς τους άλλους πιο συχνά δεν ισοδυναμεί πάντα με καλύτερη υγεία. Ένα καλό παράδειγμα είναι οι μακροχρόνιοι φροντιστές ανθρώπων. 

Μια προηγούμενη έρευνα έχει δείξει ότι όσοι φροντίζουν άρρωστα μέλη της οικογένειας έχουν συχνά αυξημένα επίπεδα IL-6. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να αποδοθεί στο χρόνιο στρες που προκύπτει από την επιδείνωση της υγείας των αγαπημένων τους προσώπων και τις μειωμένες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις που συνήθως συνοδεύουν τη μακροχρόνια φροντίδα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται αισθήματα κοινωνικής απομόνωσης. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι αυτά τα ευρήματα διαφέρουν από αυτά που περιγράφονται στην παρούσα μελέτη, όπου η υψηλότερη συχνότητα παροχής βοήθειας σε άλλους συσχετίστηκε με χαμηλότερα επίπεδα φλεγμονής. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να διατηρήσετε μια ισορροπία.

Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) το 2021 αποκάλυψε ότι, σε μια περίοδο παρακολούθησης 23 ετών, τα άτομα που διατήρησαν μια ισορροπία μεταξύ παροχής και λήψης υποστήριξης εμφάνισαν το χαμηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από κάθε αιτία. Αντίθετα, όσοι είτε έλαβαν υποστήριξη δυσανάλογα είτε έδωσαν υποστήριξη δυσανάλογα είχαν σχετικά υψηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας.

Μοναδικά οφέλη από τη βοήθεια των ανθρώπων γύρω σας

Ενώ η βοήθεια φίλων και οικογένειας ή εθελοντισμού σε οργανισμούς συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου χρόνιας φλεγμονής, ο Δρ Tristen K. Inagaki, ο πρώτος συγγραφέας της μελέτης, ανακάλυψε στην προηγούμενη έρευνά του ότι η βοήθεια σε άτομα που ανήκουν στον άμεσο κοινωνικό κύκλο αποφέρει μοναδικά οφέλη για την υγεία .

Η έρευνα αυτή αποτελούνταν από δύο μελέτες. Στην πρώτη μελέτη, 45 συμμετέχοντες ολοκλήρωσαν μια εργασία υποστήριξης, όπου μπορούσαν να επιλέξουν να κερδίσουν εισιτήρια μέσω κλήρωσης είτε για ένα οικείο άτομο που πίστευαν ότι τα χρειαζόταν, είτε να τα δωρίσουν σε φιλανθρωπικό οργανισμό ή να τα κρατήσουν για τον εαυτό τους. Σε σύγκριση με την εργασία όπου κέρδισαν εισιτήρια κληρώσεων για μια φιλανθρωπική οργάνωση, οι συμμετέχοντες εμφάνισαν λιγότερη δραστηριότητα της δεξιάς αμυγδαλής στον εγκέφαλο όταν κέρδισαν το εισιτήριο της κλήρωσης για ένα οικείο άτομο.

Η αμυγδαλή σχετίζεται με την επεξεργασία συναισθηματικών ερεθισμάτων και σε περιόδους στρες, αυτή η περιοχή στέλνει σήματα αγωνίας στον υποθάλαμο, πυροδοτώντας την απόκριση του εγκεφάλου «μάχομαι ή φεύγω». Η αυξημένη δραστηριότητα στην περιοχή της αμυγδαλής είναι αισθητή σε άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχολογικές καταστάσεις όπως άγχος, φόβος ή διαταραχή μετατραυματικού στρες και η υπερβολική δραστηριότητα της αμυγδαλής μπορεί επίσης να οδηγήσει σε χρόνια φλεγμονή.

Η δεύτερη μελέτη της έρευνας διαπίστωσε επίσης ότι τα άτομα που έδιναν συχνά υποστήριξη σε φίλους, οικογένεια ή αγνώστους εμφάνισαν σημαντικά μειωμένη δραστηριότητα στην αμυγδαλή, ενώ όσοι έκαναν τακτικά δωρεές σε φιλανθρωπικές οργανώσεις ή ήταν εθελοντές σε τέτοιους οργανισμούς δεν εμφάνισαν αυτό το φαινόμενο.

Το να βοηθάς τους άλλους οδηγεί στην ευτυχία

Το να ξοδεύουμε χρόνο ή χρήματα για να βοηθήσουμε άλλους και να ωφελήσουμε την κοινωνία μπορεί να βελτιώσει τη σωματική και ψυχική μας ευεξία. Πολυάριθμες μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι η μετάβαση από το προσωπικό συμφέρον στον αλτρουισμό έχει οδηγήσει σταθερά σε αυξημένη ευτυχία και διάφορα οφέλη για την υγεία.

Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Emotion το 2016, οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν τυχαία σε τέσσερις ομάδες. Κάθε ομάδα έλαβε οδηγίες να κάνει είτε τρεις πράξεις καλοσύνης για τον εαυτό της, για τους άλλους, για τον κόσμο ή να διατηρήσει την ουδέτερη συμπεριφορά της. Οι συμμετέχοντες σε κάθε ομάδα κλήθηκαν να τεκμηριώσουν τις ενέργειές τους. Τα ευρήματα αποκάλυψαν ότι η ενασχόληση με πράξεις καλοσύνης για τους άλλους ή για τον κόσμο είχε ως αποτέλεσμα πιο σημαντικές βελτιώσεις στην ψυχική ευεξία σε σύγκριση με την εστιασμένη στον εαυτό ή την ουδέτερη συμπεριφορά. Τα θετικά συναισθήματα όπως η αγάπη, η εμπιστοσύνη, η ευγνωμοσύνη ή η υπερηφάνεια αυξήθηκαν, ενώ τα αρνητικά συναισθήματα όπως το άγχος, η αυτοκατηγορία και η λύπη μειώθηκαν.

Αυτή η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι οι αλτρουιστικές συμπεριφορές οδηγούν σε διαρκή ευτυχία. Δύο εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση αυτού του προγράμματος, και οι δύο ομάδες που έκαναν πράξεις καλοσύνης για τους άλλους ή για τον κόσμο συνέχισαν να βιώνουν βελτιωμένα συναισθήματα.

Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science το 2008 διαπίστωσε ότι το να ξοδεύει κανείς χρήματα σε άλλους μπορεί να έχει σημαντικότερο θετικό αντίκτυπο στην ευτυχία από το να ξοδεύει χρήματα για τον εαυτό του. Οι ερευνητές ανέλυσαν 16 υπαλλήλους που έλαβαν μπόνους, δίνοντας έμφαση στα ποσά των μπόνους, στα πρότυπα δαπανών και στις αλλαγές στα επίπεδα ευτυχίας τους πριν και μετά τη λήψη των μπόνους. Τα ευρήματα έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες που διέθεσαν μεγαλύτερο μέρος των μπόνους τους σε άλλους ή φιλανθρωπικές συνεισφορές είχαν μεγαλύτερη ευτυχία. Είναι ενδιαφέρον ότι το πραγματικό ποσό του μπόνους που έλαβαν δεν είχε σημαντική συσχέτιση με τη συνολική ευτυχία τους.

Σε ένα ξεχωριστό πείραμα, οι συμμετέχοντες έλαβαν είτε $5 είτε $20 και έλαβαν οδηγίες να ξοδέψουν τα χρήματα είτε στον εαυτό τους είτε σε άλλους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ανεξάρτητα από το αν έλαβαν 5 ή 20 δολάρια, η ομάδα που επέλεξε να ξοδέψει τα χρήματα σε άλλους γνώρισε μεγαλύτερη ευτυχία.

Η αρετή είναι το θεμέλιο της ευτυχίας και της υγείας

Ο Δρ Jingduan Yang, διευθυντής του Northern Medical Center και πιστοποιημένος από το διοικητικό συμβούλιο ψυχίατρος, εξήγησε ότι οι ψυχολόγοι κατηγοριοποιούν την ανθρώπινη ευτυχία σε δύο διαφορετικούς τύπους. Το πρώτο είναι η ηδονική ευημερία, η οποία επιτυγχάνεται από την αναζήτηση της ευχαρίστησης και την αποφυγή του πόνου, που περιλαμβάνει την αισθητηριακή απόλαυση. Το δεύτερο είναι η ευδαιμονική ευημερία, που επιτυγχάνεται μέσω της επιδίωξης του σκοπού της ζωής και της πραγματοποίησης των εγγενών αξιών κάποιου, που περιλαμβάνει την πνευματική ανύψωση.

Μια  μελέτη που δημοσιεύτηκε στο PNAS το 2013 αποκάλυψε ότι τα άτομα με ηδονική ευεξία και τα άτομα με ευδαιμονική ευεξία εμφάνισαν διακριτά μοτίβα ανοσογονιδιακής έκφρασης, ιδιαίτερα την έκφραση μιας διατηρημένης μεταγραφικής απόκρισης που σχετίζεται με το στρες στις αντιξοότητες. Τα άτομα με υψηλά επίπεδα ηδονικής ευεξίας εμφάνισαν αυξημένη έκφραση γονιδίων που εμπλέκονται στη φλεγμονή και μειωμένη έκφραση γονιδίων που σχετίζονται με αντιικές αποκρίσεις, οδηγώντας σε χαμηλότερη ανοσία. 

Αντίθετα, άτομα με υψηλά επίπεδα ευδαιμονικής ευεξίας εμφάνισαν μειωμένη έκφραση γονιδίων που εμπλέκονται στη φλεγμονή και αυξημένη έκφραση γονιδίων που σχετίζονται με αντιικές αποκρίσεις, υποδεικνύοντας ενισχυμένες αντιφλεγμονώδεις και αντιικές ικανότητες. Ενώ και οι δύο ομάδες βίωσαν την ευτυχία, υπήρχαν αξιοσημείωτες διαφορές στη γονιδιακή έκφραση.

Ο Δρ Yang επεσήμανε ότι η σύγχρονη λαϊκή κουλτούρα συχνά προωθεί διάφορες μορφές ευχαρίστησης ως το καλύτερο μέσο για την επίτευξη της ευτυχίας. Αυτή η άποψη υποδηλώνει ότι με ελεύθερο χρόνο και οικονομικούς πόρους, μπορείτε να επιδιώκετε συνεχώς την ευχαρίστηση για να βρείτε την ευτυχία. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, πολλά εύπορα άτομα δεν είναι ευτυχισμένα. Ακόμη και η συνεχής ενασχόληση με δραστηριότητες που φέρνουν απόλαυση μπορεί σταδιακά να οδηγήσει σε απώλεια της καινοτομίας και ακόμη και σε συναισθηματικό μούδιασμα. Τόνισε ότι μια καλύτερη προσέγγιση για την αύξηση της ευτυχίας περιλαμβάνει τη συμμετοχή σε δραστηριότητες που παρέχουν πνευματική εκπλήρωση. Όπως είπε ο Αριστοτέλης:

«Για να πετύχει κανείς την ευτυχία, πρέπει να ζήσει μια ζωή σύμφωνα με τις ανθρώπινες αρετές».

Λοιπόν, πώς μπορεί κανείς να επιτύχει ευδαιμονική ευημερία; Ο Δρ Γιανγκ εξήγησε ότι από ψυχολογικής άποψης, πέντε παράγοντες συμβάλλουν στην πνευματική ευτυχία:

1. Το να έχει κανείς αυτονομία στο περιβάλλον του, να επιλέγει τη στάση ζωής, τον τρόπο ζωής και τις πεποιθήσεις του.
2. Συνεχής προσπάθεια για αυτοβελτίωση, συνειδητοποίηση της εγγενούς αξίας και της προσωπικής του ανάπτυξης.
3. Η επίτευξη των στόχων της προσωπικής ζωής και η κατανόηση του νοήματος της ζωής κάποιου.
4. Αποφυγή σύγκρισης με άλλους, αποδοχή και σεβασμό του εαυτού του και προσπάθεια για να γίνει μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού του.
5. Διατήρηση θετικών αλληλεπιδράσεων και συνεισφορά περισσότερο στους άλλους και την κοινωνία.

Ο Δρ Γιανγκ δήλωσε:

“Η ανθρώπινη ευτυχία δεν πηγάζει απλώς από την αισθητηριακή ικανοποίηση και τη συναισθηματική ευχαρίστηση. Προέρχεται από την αναζήτηση του νοήματος της ζωής και των προσωπικών αξιών. Η πνευματική ευημερία ενισχύει το ανοσοποιητικό και τη γενική μας υγεία, ενώ η επιδίωξη των αισθητηριακών απολαύσεων μπορεί ενδεχομένως να υπονομεύσει το ανοσοποιητικό και την υγεία μας».